Şu sıralar uzaktan çalışma mecburi, o kesin!
Mesleki terminolojilerde “Remote working”, “Home office”, “Mobile working” gibi farklı isimlerle anılan uzaktan çalışma, son zamanlarda yaşadığımız koronavirüsü sıkıntısı ile birlikte tekrar gündeme geldi.
Dünyada giderek yaygınlaşan bu çalışma yöntemine uygun meslekler arasında, bizim dahil olduğumuz bilişim sektörü başı çekiyor. Uzaktan çalışma, kabaca pair programming benzeri birlikte çalışmayı gerektiren durumlar haricinde, teknolojinin olanakları ile rahatlıkla uygulanabilir diyebiliriz.
Uygulamaya Geçiş
Uzaktan sistemlere bağlanırken ilk dikkat edilmesi gereken mutlaka bir VPN ağının kullanılmasıdır. Uzaktan bağlantı programları olan Teamviewer ve Alpemix benzeri üçüncü parti ürünlerin kullanımı ciddi güvenlik riskleri yaratabilir. Kurumsal firmaların çoğunluğu bunu uyguluyor. VPN ile bağlantılarda, time out sürelerinin belirlenmesi, sistemlerde yüklü yazılımların düzenli olarak güncellenmesi, kullanıcılara verilen yetkilere dikkat edilmesi, tüm girişlerin 2 kademeli kimlik doğrulaması ile yapılması gerekir. Uzaktan çalışmayı sağlayacak araçlara bazı örnekler verecek olursak;
İletişim: Slack, Twist veya Hive
Görüntülü/Sesli İletişim: Skype, Zoom, Jitsi…
Zaman Takibi/Loglama(Time Tracking): Hours, Teamweek, Everhour, Toggl…
Proje Yönetimi: Trello, TaskWorld, Basecamp, Todoist, Asana…
Bu uygulamalardan ihtiyaçlarınıza en iyi yanıtı verenleri tespit edebilmeniz için sık sık denemeler yapmanız faydalı olabilir. Bir kaç hafta içerisinde uzaktan çalışma ritüelleriniz oturacaktır.
Ülkemizdeki Durum
Yurtdışında – özellikle gelişmiş ülkelerde – kullanımı giderek yaygınlaşan bu yöntem, bizim ülkemizde daha yavaş ilerliyor. Freelance çalışanları hariç tutarsak bazı kurumsal firmaların sağladığı haftada veya ayda birkaç günlük “uzaktan çalışma faydası” haricinde pek yayıldığını göremiyoruz. Bunun birçok sebebi olabilir. Bunlardan benim gördüğüm önemli sebeplerden biri iş hayatı kültürümüz. Özellikle henüz çevik (agile) yöntemler uygulamaya geçmemiş iş yerlerindeki takım yöneticileri, çalışanını gözünün önünde görmeyi tercih ediyor. Ne kadar masasının başında, ne kadar molalara çıkıyor, ne kadar internette geziniyor gözlemlemek istiyor. Bunu bazen uyarı veya takdirlerde bazen de performans ölçümlerinde kullanmak istiyor. Bu mikro yönetim şekillerinde “çalışanım evden çalışırsa işine yeterince odaklanmayabilir” endişesi hep vardır.
Artıları ve Eksileriyle Home Office
Her şeyde olduğu gibi home office çalışmanın da artıları ve eksileri var. Tamamen faydalı olduğunu veya tersine gereksiz olduğunu düşünmek ezbere kaçar. Gelin bunlardan aklımıza gelenleri sıralayalım.
Avantajlar(Pros):
- Ulaşım: Türkiye’de serviste geçen süre çalışma süresine dahil değil. Bu nedenle özellikle büyük şehirlerde yollarda geçen zaman, hayatımızdan çalınan zamandır. Bu ortadan kalkıyor.
- Toplantılarda azalış: Hepimizin itiraf ettiği ama bir türlü çözüm bulamadığı toplantılardaki vakit kaybı büyük oranda ortadan kalkabilir. Çünkü birçok konunun mailleşme veya konuşma ile çözülebileceğini fark edersiniz.
- Esnek çalışma: Home office ile çalışma ve ara verme saatlerini isteğiniz gibi belirleyebilirsiniz. Aynı zamanda istediğiniz ortamı tercih etme imkanına da sahip olursunuz. Evde konsantre olamadığınızda sakin bir kafede çalışmak gibi.
- Hastalıklar: Ofis ortamları hastalıkların bulaşmasına en müsait ortamlardan biri. Çünkü çok yakın mesafelerde çalışıyoruz. Bu yazıyı kaleme aldığımız şu sıralarda koronavirüsü nedeniyle şirketler bir süreliğine de olsa evden çalışmaya geçiş yapıyor. Bu problem daha ciddiye alınarak, evden çalışmanın uzatılması ve tüm şirketlerin uygulaması gerekir.
- Freelance çalışma: Bu çalışma yöntemi ile freelance çalışmaya geçiş yapmak isteyenler tecrübe kazanabilir.
Dezavantajlar(Cons):
- Maliyet: Artık evde çalışacağınız için doğalgaz, elektrik ve klima gibi enerji tüketiminden kaynaklı faturalarınızda yükseliş olacak. Bazı ülkelerde/firmalarda bunun için de çalışana belirli bir miktarda ödeme yapılıyor. Türkiye’de henüz duymadım. Tartışılması gereken önemli bir konu.
- Sosyalleşmede azalış: Hiçbir dijital iletişim kanalı gerçek (fiziksel) görüşmenin yerini tutamaz. Home office ile birlikte işyerindeki insanlarla sosyalleşmeniz azalacak.
- Mentorlük: Özellikle yeni başlayan çalışanlar mentorlüğe ihtiyaç duyar. Home office çalışmada bunu uygulamak biraz daha zor olabilir.
- Çalışma ortamı: Herkesin sessiz güzel bir çalışma odası olmayabilir. Çocuklarınız, evcil hayvanlarınız, dışardaki inşaat sesleri, binadaki gürültüler… vb. işe odaklanmanıza engel olabilir.
- Örgütlenme: İşverenlerin çalışanlarına baskı yapması daha kolaylaşabilir. Çünkü çalışanlar bir arada olmadığında dayanışmada ve örgütlenmede zorlanabilir. Zamanla diğer çalışanlardan izole bir çalışma hayatına girebilirler. Bilişim çalışanları bu sorunun çözümü üzerine kafa yormalıdır.
- Suistimal edilmesi: İşveren gözüyle bakılırsa, çalışanlardan bunu suistimal etmek isteyenler çıkacaktır. Bu sorunu çözebilecek güzel yöntemlerden biri çevik çalışma yöntemlerine geçiştir. Çalışanlara her iterasyonda atanan görevler onlara kendiliğinde bir sorumluluk yükleyecektir. Bazı şirketlerde yöneticiler/takım liderleri, VPN ile sistemlere bağlanma, email veya telefonlara vaktinde cevap verme, özellikle canlı ortamlardaki sorunları çözme hızları ile ilgili hareketleri de gözlemliyor.
- Daha fazla çalışma: İşi eve taşıdığınız için, zaman mefhumu zamanla yitiriliyor. Eskiden verdiğiniz araları, kahve molalarını, mesai bitişlerini ihmal etmeye başlıyorsunuz. İşveren için daha fazla artı değer yaratırken kendi hayatınızı harcamış oluyorsunuz.
Bu liste olabileceklerin sadece birkaçı. Hangi tarafın daha ağır basacağı kişiye göre değişebilir.
Özet
Koronavirüsü belası gibi yayılabilen hastalıkları da göz önünde bulundurursak, hem çalışanlar hem şirketler home office çalışma kültürüne ve altyapısına sahip olmalıdır. Buna mikro yönetimi ortadan kaldırmak ve çalışanlara güvenerek başlanabilir. Ancak yukarıda da görebileceğiniz gibi dezavantajlar daha fazla önde görünüyor. Uzaktan çalışanların haklarını ve insani çalışma koşullarını korumaya devam etmesi çok önemli.
