Bilgisayar Mühendisleri Odası Meslek Tanımları ve Mesleki Denetim Komisyonu uzun bir süredir çalışmaları devam eden “Meslek Alanı Tanımları” belgesini yayımladı. Komisyon Başkanı Birkan Sarıfakıoğlu ile komisyon çalışmaları ve yayınlanan tanımlar belgesinin anlamı ve önemine dair konuştuk.
Merhaba, bize biraz Meslek Tanımları ve Mesleki Denetim Komisyonu’ndan bahseder misiniz? Komisyon hangi konularda, ne tür çalışmalar yürütüyor?
Komisyonumuz, odamızda mesleki denetim politikasının oluşturulması ve uygulamaya geçirilmesi stratejik hedefi doğrultusunda bilgisayar mühendisliği ve bağlı disiplinlere ilişkin meslek alanlarının belirlenmesi, bu meslek alanlarında araç ve yöntem olarak kullanılan ulusal/uluslararası standartların derlenmesi ve oda mevzuatının (yönetmelikler, yönergeler vb.) oluşturulması amacıyla odamızın 4. çalışma döneminde kuruldu. Kuruluşunda tanımladığı kapsamlı iş planında; odamız, üyelerimiz ve meslektaşlarımız açısından yaşamsal olan hedefleri ve çıktıları çalışma başlıkları olarak belirledi. Yürütülen çalışmaların devamlılığının sağlanması ve hedeflenen çıktıların odamız için yaşamsal öneme sahip olmasından dolayı 5. çalışma döneminden bu yana sürekli komisyon olarak çalışmalarına devam etmekte.
Açıkçası komisyon çalışmalarının ana eksenini mesleki denetim altyapısının odamızda oluşturulması ve oda politikası olarak uygulanması stratejik hedefi belirlemekte. Bundan dolayı yapılan çalışmalar ve elde edilen çıktılar birbiriyle doğrudan ilişkili ve bu hedefe yönelik olarak tanımlanan bütünün birer parçaları diyebiliriz. Özet olarak şu çalışmaları yürütmekteyiz:
- Meslek alanlarında mesleğini icra ederek mühendislik ürünü/hizmeti üreten üyelerimizin/meslektaşlarımızın ilgili mühendislik sürecinde araç ve yöntem olarak faydalandıkları uluslararası ve ulusal standartların derlenmesi, bir kılavuz olarak meslektaşlarımızın kullanımına sunulması ve periyodik olarak güncelliğinin sağlanması
- Bilgisayar mühendisliği ve bağlı disiplinlere ilişkin mühendislik süreci içeren ve mühendislik ürünü/hizmeti üretilen meslek alanlarının belirlenmesi, belirlenen meslek alanlarının mesleki, teknolojik ve örgütsel gereksinimler doğrultusunda tüm boyutlarıyla tanımlanması ve periyodik olarak güncelliğinin sağlanması
- Oda mesleki denetimi altyapısının oluşturulaması çalışmaları kapsamında yönetmeliklerinin ve bu yönetmelikleri destekleyici nitelikteki yönergelerin bilgisayar mühendisliği ve bağlı disiplinler uzmanlık alanlarını kapsayacak ve örgütsel gereksinimleri içerecek şekilde hazırlanması
Komisyonun hazırladığı “Bilgisayar Mühendisliği ve Bağlı Disiplinler Meslek Alanları Tanımları” belgesi yakın zamanda yayımlandı ve önemli bir etki yarattı. Bunun için meslektaşlarımız adına teşekkür ederiz. Bu çalışmaya neden ihtiyaç duyuldu, nasıl hazırlandı biraz bahseder misiniz?
Çok teşekkürler. Uzun süredir üzerinde çalıştığımız bir çıktıydı. Belli bir etki yaratması ve olumlu dönüşlerin olması bizim için çok sevindirici.
Bu çalışmaya, meslektaşlarımızın “İmza Yetkisi” olarak adlandırdığı bizim ise mesleki denetim olarak ifade ettiğimiz meslek alanlarımızdaki denetim, yetki ve sorumluluk yapısının odamızda oluşturulması ve oda politikası olarak uygulanması stratejik hedefi doğrultusunda ihtiyaç duyuldu.
Bu çalışmaya meslek alanlarımızdaki denetim, yetki ve sorumluluk yapısının uygulanması stratejik hedefi doğrultusunda ihtiyaç duyuldu.
Komisyonumuz çalışmalarına başladıktan sonra yaptığı ön çalışmaların ışığında bu hedefe yönelik olarak bir yaklaşım geliştirdi. Bu kapsamda çalışma başlıkları, bileşenler ve çıktılar tanımlayarak bir yol haritası oluşturuldu. Oluşturulacak mesleki denetim sürecine anahtar girdi olacak şekilde tanımlanan “BMO Meslek Alanı Tanımları” dokümanı, komisyonumuz tarafından ortaya konan bu yaklaşımın en önemli bileşeni olarak üretilmiştir.
Bilgisayar mühendisliği ve bağlı disiplinlere ilişkin meslek alanlarının belirlenmesinde ve tanımlanmasında komisyon olarak çok boyutlu bir yaklaşımı benimsediğimizi söyleyebiliriz. Başlangıçta genel ilkelerimizi ve çalışmanın kapsamını ortaya koymaya çalıştık. Daha sonra çeşitli ulusal ve uluslararası mesleki çerçeve belgeleri inceledik. Elde edilen bilgiler, örgütsel ve güncel gereksinimlerin ışığında meslek alanı tanımının yapısal bileşenlerini (boyutları) oluşturduk.
Kapsamını ve yapısal bileşenlerini kısaca ifade etmek gerekirse:
- Bilgisayar mühendisliği ve bağlı disiplinlerin başat olduğu meslek alanlarının tanımlanma çalışmalarında ilgili lisans programlarında edinilen mühendislik formasyonu temelinde gereksinim duyulan bilgi, beceri ve yetkinlikler baz alınarak genel ilke ve kapsam olarak belirlendi
- Bir mühendislik ürün ve/veya hizmetinin üretilmesi amacıyla belirli yöntemler, kurallar ve stratejilerden oluşan, sistematik iş adımları ve faaliyetler içeren süreçler beş ana gruba ayrılarak (Planla, Geliştir, İşlet, Yönet, İyileştir) “Mühendislik Süreçleri” boyutu olarak tanımlandı
- Belli bir amaca yönelik olarak mühendislik ürünü ve/veya hizmetinin üretilmesi, mühendislik çıktılarının elde edilmesi için ilgili meslek alanında yürütülen faaliyetler “Görev ve Sorumluluklar” boyutu olarak tanımladı
- Mühendislik süreçlerinin yerine getirilmesiyle tasarlanıp geliştirilen her türlü bilişim sistemi, bilişim sistemi bileşeni, bilişim uygulaması ile bunların tanımlarını, amaçlarını, kapsamlarını, yapılma koşul ve kurallarını, geliştirme yöntemlerini, özelliklerini, içeriklerini açıklayan her türlü çıktı ve doküman “Mühendislik Çıktıları” boyutu olarak tanımlandı
- Mühendislik süreci içerisinde meslek alanında tanımlı görevlerin yerine getirilmesi ve mühendislik çıktılarının elde edilmesi için uygulanan metodoloji ve tekniklerin yanı sıra kullanılan bilişim araç/uygulamalar ve kurumsal/mesleki varlıklar “Kullanılan Yöntem ve Araçlar” boyutu olarak tanımlandı
Meslek alanı tanımları bir meslek disiplini için neden önemlidir?
Her şeyden önce bir meslek disiplinine ilişkin meslek alanlarının belirlenmesi, mesleğin sınırlarının çizilmesi vb. çalışmalar meslek odalarının asli görevlerindendir. Buna ek olarak, tüm meslek erbapları, özel olarak da biz mühendisler mühendislik faaliyetlerimizi çeşitli meslek alanlarında yerine getiriyoruz. Dolayısıyla eğer bir meslek disiplini içerisinde üretilen ürün ve hizmetlerin bilimsel-teknik ilkelere, yasal ve mesleki düzenlemelere, ulusal/uluslararası standartlara uygunluğun sağlanması amacıyla yetki ve sorumlulukları içeren düzenleyici bir yapıyı hayata geçirme gibi bir hedefiniz varsa öncelikle bu düzenlemenin geçerli olacağı kapsamı ve sınırları belirlemeniz gerekiyor.
Eğer bir meslek disiplini içerisinde üretilen ürün ve hizmetlerin bilimsel-teknik ilkelere, yasal ve mesleki düzenlemelere, ulusal/uluslararası standartlara uygunluğun sağlanması amacıyla düzenleyici bir yapıyı hayata geçirme hedefiniz varsa öncelikle kapsamı ve sınırları belirlemeniz gerekiyor.
Bu gereksinimin bilişim kesiminde yer alan meslekler için daha da öncelikli olduğunun altını çizmemiz gerekiyor. Çünkü bilişim kesiminde çok fazla iş alanı ve bu iş alanlarında birçok bilişim çalışanı bulunmakta. Bununla birlikte ürün ve/veya hizmetlerin üretimi süreçlerinde yetki kullanabilme ve sorumluluk alabilme konusunda büyük bir boşluk ve denetimsizlik var. Diplomayla kazanılan bilgi, beceri ve yetkinlikler gerektiren görev ve sorumluluklar içeren mühendislik süreçleri de bu boşluktan payını almakta maalesef.
Daha açık ifade etmek istersek mühendislik faaliyeti içeren süreçlerde yetki ve sorumlulukların düzenlenmesi için meslek alanları tanımları şu önemli girdileri bize sağlamakta;
- Mühendislik süreci içeren meslek alanlarının belirlenmesi
- Mühendislik ürün ve/veya hizmeti üretebilmek için ilgili meslek alanında gereksinim duyulan görev ve sorumlulukların tanımlanması
- İlgili meslek alanında üretilen mühendislik süreçlerinin ve çıktılarının tanımlanması,
- İlgili meslek alanında tanımlı mühendislik çıktılarının elde edilmesi için kullanılan yöntem (metodoloji) ve araçların tanımlanması
Daha önce de “Bilgisayar Mühendisliği ve Bağlı Disiplinler Standartlar Çerçevesi” başlıklı bir çalışmanız olmuştu. Bu iki çalışma mesleki denetim açısından nasıl bir bütünlük oluşturuyor?
Bu çalışmaların çıktılarını bütünün birbirini tamamlayan parçaları olarak ifade edebiliriz. Komisyonumuzun odamıza ilişkin oluşturduğu mesleki denetim düzenlemesi yaklaşımı 4 ana bileşenden oluşuyor:
- Ulusal/Uluslararası Standartlar
- BMO Meslek Alanı Tanımları
- BMO Mesleki Düzenlemeler
Ulusal/Uluslararası genel kabul görmüş standartlar ilgili meslek alanlarında gerçekleştirilen mühendislik faaliyetleri ile üretilen mühendislik çıktılarının; bilimsel-teknik ilkelere, genel kabul görmüş standartlara uygun olarak üretilmesi noktasında bir kılavuz işlevi görüyor. Dolayısıyla bu standartlar, bir yandan üretilen mühendislik çıktılarının niteliğini güvence altına almakta diğer yandan bu çıktıların mesleki denetim süreçleri kapsamında nesnel ve somut olarak değerlendirilebilmesini mümkün kılmaktadır.
Meslek Alanı Tanımları ise öncesinde ifade edildiği gibi mühendislik süreci içeren meslek alanlarının tüm boyutlarıyla tanımlanması suretiyle mesleğimize ilişkin bazı sınırların çekilmesini, çıktılar ve görev/sorumluluklar üzerinden mesleki denetim uygulamasının kapsam ve çerçevesinin belirlenmesini mümkün kılmaktadır. Bu çalışmanın mesleki denetim sürecine dolaylı bir etkisi de mühendislik süreci içeren meslek alanlarının kurumsal olarak tescillenmesi sağlanacak, bu sayede bu alanlarda tanımlanacak yetki ve sorumluluk düzenlemeleri ile üretilen mühendislik ürün ve hizmetlerinin uzman ve yetkilendirilmiş mühendislerce üretilmesi güvence altına alınacaktır. Bu düzenlemelerin başta üyelerimizin olmak üzere tüm meslektaşlarımızın istihdam hacminde ve çalışma koşullarında önemli derece iyileşme sağlanacağını düşünmekteyiz.
Komisyonumuz, bilgisayar mühendisliği ve bağlı disiplinlere ilişkin meslek alanlarının belirlenip tanımlanması çalışması hazırlığı sırasında belirli bir meslek alanında yürütülmesi gereken görev ve sorumlulukların yanı sıra elde edilecek mühendislik çıktılarının belirlenebilmesi amacıyla genel kabul görmüş evrensel standartları ve kılavuzları inceledi. Dolayısıyla çıktıların, görev ve sorumlulukları belirlenmesi noktasında, öncesinde hazırladığımız “Bilgisayar Mühendisliği ve Bağlı Disiplinler Standartlar Çerçevesi” kılavuzundan çokça faydalamış olduk.
Komisyon bundan sonraki dönemde ne tür çalışmalar hedefliyor? Bu bağlamda üye ve meslektaşlarımızdan beklentileriniz nelerdir?
Komisyon olarak ürettiğimiz iki çıktıdan dolayı mesleki denetim altyapısının oluşturulması stratejik hedefi doğrultusunda yaptığımız çalışmalarımızda çok önemli bir aşamaya geldik. Bu yıl başından itibaren çalışmalarımız mevzuatın oluşturulması üzerinde yoğunlaştı.
Bu kapsamda, bilişim kesiminde mühendislik ürün ve hizmetleri üreten meslektaşlarımızın mesleki etkinliklerinin teknik ve bilimsel ilkeler, evrensel standartlar, yasal düzenlemeler ve meslek etiği ve ilkeleri gözetilerek yürütülmesini güvence altına alacak olan mesleki denetim süreçlerinin usul ve esaslarına ilişkin düzenleyici mevzuat üzerinde çalışmaktayız. Daha açık olarak ifade edersek, meslektaşlarımız ve bilişim kesimi kapsamında bağlayıcı olacak BMO Mesleki Denetim Yönetmeliği ve bu yönetmeliği destekleyici nitelikteki yönergeler anlamına geliyor bu düzenlemeler.
Bu çalışmada ilk olarak üst örgütümüz TMMOB’nin ve mesleki denetim uygulamasında deneyim sağlamış odaların mevzuatı incelendi. Buradan elde ettiğimiz bilgilerin yanı sıra bilgisayar mühendisliği ve bağlı disiplinlere ilişkin mesleki gereksinimler ışığında BMO Mesleki Denetim Yönetmeliğinin yapısal bileşenlerini belirledik. Sonrasında ise TMMOB bütünselliği ve kendi örgütsel özgünlüğümüz gözetilerek mesleki denetim sürecine ilişkin yönetmelik taslağını hazırlandı.
Hedefimiz yürürlükteki yasa ve yönetmeliklerden aldığımız yetkiyle, meslek alanlarımızda üretilen mühendislik ürün ve hizmetlerinin oda olarak belirlediğimiz usul ve esaslara uygun olarak, uzman ve yetkilendirilmiş üyelerimiz tarafından üretilmesinin sağlanması.
Hedefimiz meslek alanlarımızda üretilen mühendislik ürün ve hizmetlerinin uzman ve yetkilendirilmiş üyelerimiz tarafından üretilmesinin sağlanması.
Mevzuatın oluşturulması, BMO Akademi ile mühendislik yetkilendirme eğitimlerinin planlaması, üyelerimizin bu eğitimlerle odamızın mesleki denetim sürecinin usul ve esasları konusunda bilgilendirilmesi, yetkilendirilmesi ve belgelendirilmesi şeklinde kurguladığımız meslek denetim sürecinin uygulamaya geçmesiyle birlikte hem meslektaşlarımızın özlük ve mesleki haklarının iyileştirilmesinde hem de kamu yararının sağlanmasında çok önemli bir kazanım sağlamayı hedefliyoruz.
Odamızın kuruluşundan bu yana neredeyse 13 yıl geride kaldı. Komisyon olarak da 5 yılı aşkın süredir çalışmalarımızı sürdürüyoruz. Bizim üye ve meslektaşlarımızdan beklentilerimizden belki daha da fazla onların bizlerden, odamızdan beklentileri olduğunun farkındayız. Daha iyi koşullarda mesleklerini icra edebilmeleri, nitelikli mühendislik ürün/hizmetleri üretebilmeleri için meslek odası zemininde yapılan çalışmalarda epeyce yol katettik. Üyelerimizi, meslektaşlarımızı ve hatta meslektaş adaylarımızı yapılan çalışmalara katkı koymak için odamız komisyonlarında ve çalışma gruplarında sorumluluk almaya, birlikte üreterek mesleğimize, odamıza ve memleketimize sahip çıkmaya çağırıyoruz
Yanıtlarınız ve çalışmalarınız için teşekkür ederiz, yeni çıktıları heyecanla bekliyoruz.
Biz teşekkür ederiz.
