BMO/TMMOB İnceleme

“Her Yönüyle SEÇSİS” Raporunun Öyküsü

mm
yazan BM Dergi

Her seçim öncesinde gündeme gelen

Seçim Bilişim Sistemini (SEÇSİS’i) araştırdık.

“Her Yönüyle SEÇSİS” başlıklı raporumuz ve

beş kentte gerçekleştirdiğimiz yedi etkinlikle

sistemin kamuoyunca tanınmasını sağladık.

Kamu bilişim uygulamaları, yurttaşlarımızın günlük yaşamlarında, özel kuruluş ve kamu kurumlarının işleyişinde önemli bir yer tutuyor. Özellikle ülke çapına yayılmış, büyük ölçekli kamu bilişim sistemlerinin yaşamımızdaki etkisi, görünen ya da algılananın çok ötesinde. Seçimlerin gerçekleştirilmesinde kullanılan Seçim Bilişim Sistemi SEÇSİS de ürettiği sonuçlarla doğrudan ülkenin geleceğini belirleyen, dolayısıyla etkisi, işlevsel kapsamını fazlasıyla aşan bir kamu uygulaması.

SEÇSİS, her seçim öncesinde kamuoyunun gündemine gelmekte; basın-yayın ortamında ve toplumsal paylaşım ağlarında (sosyal medyada) sistemle ilgili olumlu-olumsuz yorumlar, görüşler dile getirilmekte, sistemin güvenilirliği tartışılmaktadır. Bir bilişim uygulamasına ilişkin yorum ve görüşlerin yanıltıcı olmaması, kamuoyunun doğru bilgiyle aydınlatılması, doğal olarak kamu kurumu niteliğindeki TMMOB Bilgisayar Mühendisleri Odasının ana görevi ve kamuya karşı sorumluluğudur. Bunun bilinciyle hem Odamızın kuruluş amaçlarında hem de çalışma programlarımızda kamu bilişim sistemlerine ilişkin hedefler tanımladık; 3. Dönem Çalışma Programımızda da bu hedefimizi “Bilişim Politikaları” başlığı altında şöyle belirledik: “Öncelikle büyük ölçekli kamu projelerinin meslektaşlarımız ve vatandaşlarımız adına takibi gerçekleştirilecek, dönemsel olarak durum raporu oluşturulacaktır.”

Ocak ayı sonlarında anayasa değişikliğinin halkoyuna sunulacağı kesinleşince SEÇSİS yine ilgi odağı oldu. Yönetim kurulumuz, 2 Şubat 2017’deki toplantısında kamuoyunun SEÇSİS konusunda bilgilendirilmesi için bir çalışma yürütülmesini, bu amaçla bir çalışma grubunun görevlendirilmesini kararlaştırdı.

Yönetim kurulumuzun kararıyla oluşturulan SEÇSİS Çalışma Grubu, sistemi tanıtan bir raporun hazırlanması, rapor içeriğinin basın açıklamaları ve sunularla kamuya ulaştırılmasını hedefleyerek çalışmalarına başladı.

Sistemin Değerlendirilmesi

Şubat ayı boyunca sistemin kapsamı, altyapısı ve işleyişine, sistemde gerçekleştirilen iş süreçlerine dayanak oluşturan yasa ve genelgelere (yasal düzenlemelere) ilişkin bilgiler derlendi. Sistemin sahibi ve yürütücüsü olan T.C. Yüksek Seçim Kurulunun (YSK’nin) kamuya açtığı SEÇSİS tanıtım dokümanlarından ve kamuoyuna açıklamalarından yararlanan çalışma grubumuz, edindiği bilgileri konu uzmanı meslektaşlarımızın da katkılarıyla mesleki ve teknik açıdan değerlendirdi.

Sistem, temel olarak iki açıdan değerlendirildi:

1) Sistem güvenliği: Sistemin yapısı (mimarisi), bu bağlamda donanım, ağ altyapısı, veritabanı ve yazılım bileşenleri, bilişim uygulamalarının kullanılabilirlik, gizlilik ve bütünlük yani güvenlik ilkeleri açısından irdelendi.

2) İş süreçleri ve verinin niteliği: Sistemin girdi ve çıktılarının oluşmasını sağlayan iş süreçlerinde dış sistemlerin, bilgisayar ve insan etmeninin yeri belirlenerek sistemde oluşan ve yaşatılan verilerin doğruluğunu, dolayısıyla sistemin güvenilirliğini etkileyen risk alanları saptandı.

Tüm bu değerlendirmeler sırasında ortaya çıkan soruların doğrudan SEÇSİS’in geliştirilmesi ve işletimini üstlenen Yüksek Seçim Kurulu Seçmen Kütüğü Genel Müdürlüğünce yanıtlanmasını, işin kaynağından kurumsal bilgi alınmasını önemsedik. Çalışma grubumuzun üç üyesi, 1 Mart 2017’de kurum temsilcileriyle yaklaşık üç saat süren bir toplantı yaptı. Kurum temsilcileri, sistemin gizlilik ve güvenliğini de gözeterek sorularımızı yanıtladı; kamuoyunda çokça dile getirilen kaygı ve kuşkulara ilişkin görüşlerini aktardı.

Raporumuz ve Etkinliklerimiz

Grubumuzun hazırlayacağı SEÇSİS raporunun kapsamı, içeriği ve biçimsel yönü üzerinde epeyce düşündük. Rapor, hem bilişim alanına uzak kişilerin sistemi kavramasını sağlamalı, hem de meslektaşlarımıza sistemin teknik ve işlevsel yapısına ilişkin bilgi vermeliydi. Ancak, kamu adına sorumluluk taşıyarak yürüttüğümüz bir çalışmanın amacı yalnızca sistemi tanıtmak olamazdı. Kamusal niteliğimiz ve toplumcu mühendislik anlayışımızın gereği olarak sistem güvenliğine ilişkin bulgu ve saptamalarımızı ortaya koymalı; sistemin geliştiricilerine, paydaşlarına, kullanıcılarına yönelik somut önerilerimizi dile getirmeliydik. “Her Yönüyle SEÇSİS” Raporunun başlıkları ve içeriği, bu bakış açısıyla oluşturuldu.

SEÇSİS’in tanıtımını, tarihçesini, yapısını; seçim süreçlerini ve uygulamada saptadığımız riskleri; sıkça sorulan sorulara yanıtları; YSK’ye, kamu kurumlarına, siyasi partilere, yurttaşlara ve basın-yayına yönelik önerilerimizi içeren raporun yazımı sürerken bir yandan da kamuoyunu aydınlatmak, nesnel gözle yaptığımız değerlendirmeleri üyelerimize ve SEÇSİS’i öğrenmeye istekli yurttaşlara aktarmak, kafa karıştırıcı yorumlara olgulara dayalı yanıtlar vermek amacıyla bir sunu hazırladık.

“Her Yönüyle SEÇSİS” başlıklı ilk sunumuzu, raporumuzu yazdığımız günlerde, 17 Mart 2017’de TMMOB İzmir İl Koordinasyon Kurulunun düzenlediği oturumla İzmir’de gerçekleştirdik. Katılımcıların olumlu geribildirimleri, çalışma grubumuz ve Odamız için büyük bir mutluluk kaynağı oldu. İzleyicilerin bu etkinlikte yönelttiği soru ve görüşleri derleyerek raporumuza yansıttık. İzmir’deki ikinci sunumuzu ise 31 Mart 2017’de çoğunluğunu üniversite öğrencilerinin oluşturduğu bir izleyici kitlesi izledi.

SEÇSİS çalışmamızın sonuçlarını ve raporumuzu, 5 Nisan 2017’de Ankara’da TMMOB’de bir basın toplantısı yaparak kamuoyuna duyurduk. 6 Nisan 2017’de TMMOB Ankara İl Koordinasyon Kurulunun düzenlediği “Referanduma Giderken Seçim Güvenliği ve SEÇSİS” başlıklı açıkoturumdaki sunumuzun ardından 8 ve 9 Nisan 2017’de TMMOB İstanbul İl Koordinasyon Kurulunun düzenlediği iki ayrı “Her Yönüyle SEÇSİS” etkinliğinde İstanbullulara seslendik. Adana’daki sunumuzu ise 8 Nisan 2017’de TMMOB Makine Mühendisleri Odası Adana Şubesiyle birlikte gerçekleştirdik. Raporumuzu son olarak halkoylamasından dört gün önce 12 Nisan 2017’de Samsun’da TMMOB Elektrik Mühendisleri Odası Samsun Şubesiyle birlikte düzenlediğimiz etkinlikte sunduk.

Kamuoyuna Seslenişimiz: Kamu Sistemlerini Hep Birlikte Denetleyelim!

“Her Yönüyle SEÇSİS” Raporunda ve beş kentte gerçekleştirdiğimiz yedi etkinlikte kamuoyuna seslenirken şunları vurguladık:

Seçim Bilişim Sistemi SEÇSİS, Türkiye’nin koşulları ve yasal düzenlemeler çerçevesinde ülkemiz özgünlüğünde tasarlanıp geliştirilmiş bir kamu bilişim uygulamasıdır. Sistem, daha adil, demokratik ve güvenli bir seçim ortamı oluşturmayı amaçlamalı, bu açıdan saydam ve denetlenebilir bir yapıda olmalıdır.

Özellikle insan etmeninin önemli rol oynadığı iş süreçlerinde veri niteliği risk altındadır; bu riskleri en aza indirgemek üzere sistemin girdi ve çıktıları öncelikle siyasi partilerle paylaşılmakta, böylece üretilen sonuçların sağlaması yapılabilmektedir. Sistem, bu yönüyle yurttaşlara da seçim sonuçlarını doğrulama olanağı vermektedir.

Ülkemizdeki tüm kamu bilişim uygulamaları gibi SEÇSİS de kamu kaynakları kullanılarak, kamuya hizmet sağlamak üzere geliştirilmiştir. Kamu sistemlerinin işletimini üstlenen kurumlar, hesap verme, saydamlık ve açıklık ilkeleriyle davranmalıdır. Bu nedenle SEÇSİS’in tüm bileşenleri ve işleyişi, sisteme veri sağlayan diğer kamu uygulamalarını da kapsayacak biçimde başta BMO olmak üzere kamu incelemesine açılmalı; sistemin güvenilirliği, nesnel bir yaklaşımla teknik açıdan değerlendirilmelidir.

SEÇSİS Çalışma Grubunun görevi, bu aşamada yurttaşlarımıza yönelttiğimiz şu çağrıyla son buluyor:

Yurttaşlar, her şeyden önce, görüş ve istençlerinin parlamentoda temsil edilmesinin aracı olan seçimlerde sandığa giderek oyunu kullanmalı, seçim sürecinin etkin birer öznesi olarak yurttaşlık görevlerini yerine getirmeli; SEÇSİS’e ilişkin yanıltıcı ve önyargılı yorumlar yerine güvenilir kurumların olguya dayalı doğru bilgilerinden yararlanarak sistemin işleyişini gözlemlemeli ve denetlemelidir.

SEÇSİS Çalışma Grubu

Raporu indirmek için: Her Yönüyle SEÇSİS Raporu (PDF) (Kapak)

3 yorum