ODTÜ Bilgisayar Mühendisliği’nin kurucularından ve uzun süre bölüm başkanlığını yapmış, hala Başkent Üniversitesi’nde Öğretim Üyeliği görevini sürdüren, Türkiye’nin bilgisayar mühendisliği alanındaki ilk profesörü Prof. Dr. Ziya Aktaş’ın Türkiye’de Bilgisayar Mühendisliği Eğitiminin 40. Yılı için gönderdiği mesajı yayımlıyoruz.
Gelin sizinle yaklaşık elli yıl geriye gidelim. . . ODTÜ’de Şafak Uzsoy ve Yakup Paker, birisi İnşaat Mühendisi, diğeri Elektrik- Elektronik Mühendisi iki profesör ortaklaşa bir çalışma ile adını Computing Sciences (Hesap Bilimleri) koydukları bir yeni bölümü 1969 yılında ODTÜ’de kuruyorlar. Bölümün başkanı da Şafak Uzsoy oluyor. İkisine de sevgi, saygı ve şükranlarımı sunuyorum. Bölümün ana kurulma amacı ODTÜ’nün tüm fakültelerine eşit mesafede kalarak öğrencilere temel bilgisayar programlama dersleri vermek. Bunu sağlamak için bölüm her yıl dönüşümlü olarak farklı bir Fakülte Dekanına bağlanıyor. İngiltere’de o yıllarda “Computing Sciences” olan benzer bölümün adı Almanya ve Fransa’da Informatics (Enformatik) Mühendisliği olarak geçiyordu.
1966 yılı yazında Fulbright Bursu ile gittiğim ABD’nin Lehigh Üniversitesi’nde doktoramı 1969 yazında bitirdim. ODTÜ’de hocam olarak sevdiğim ve “Abi” olarak saydığım Şafak Uzsoy Beye doktoramı bitirdiğimi ve ODTÜ’ye dönmeyi düşündüğümü bildiren bir mektup yazdım. Sağ olsun, her zaman minnettarım, Şafak bey bir ekspres cevap yazarak ODTÜ’de yeni bir bölüm kurulduğunu beni de o bölüme beklediğini yazdı. Yeni bölümden haberim yoktu. Okuyunca çok mutlu oldum. Doktora çalışmamın tez aşamasında sayısal teknikler kullanarak computer ile epey haşır neşir olmuş, onu sevmiştim. 1969 yazında yurda döndüm ve Hesap Bilimleri Bölümüne katıldım. Bölümün kendi öğrencisi yoktu, 1974 yılında diğer bölümler, özellikle Mühendislik Fakültesi bölümleri öğrencilerine yönelik lisansüstü dersler vererek “Elektronik Hesap Bilimleri” alanında Yüksek Lisans programı başlattık.
1976 yılında gereken ön çalışmaları başlatarak kendi lisans öğrencisi olacak bir bölümün açılması için gereken hazırlığı yaptık. O dönem arkadaşlarımın hepsine teşekkürü bir borç bilirim. Beni oy birliği ile bu yeni Bölümün Başkanı seçtiler. Kucağımda bir bebek Bölüm var; tamam da Bölümün adı ne olmalı? Verdiğimiz derslerden, o dönem arkadaşlarımın bilgi birikiminden ve geçen yıllardaki değişik fakülte deneyimlerinden yeni bölümün Mühendislik Fakültesi içinde olması gerektiğine sorunsuz oy birliği ile karar verdik. İyi de adı ne olmalı? Ne mühendisliği diyeceğiz? O yıllarda Avrupa ve özellikle ABD’de bu alandaki gelişmeleri dikkatle incelediğimizde “Computer Engineering” adının yavaş yavaş belirlenmeye başladığını gördük. Mühendis ‘matematik, fizik, kimya, biyoloji, enerji gibi bilim dallarını kullanarak bulunduğu toplumun, insanların problemini çözebilen’ bir kişidir. O zaman bizim öğrencilerimiz de mevcut bilim dallarına ek olarak bilgisayar bilimleri (Computer Sciences) desteğini de alarak mühendislik yapacaklar; adına da Bilgisayar Mühendisi (Computer Engineer) diyeceğiz kararına oybirliği ile vardık. Gerekli yönetim onaylarını da alarak ilk öğrencilerimizi 1977 yılı Sonbaharında başlattık. Öğrencilerin bir kısmı derse başladı ve 1981 yılında ilk mezunlarımızı verdik. Diğer öğrenciler Hazırlık Okuluna başladılar. 1982 yılında mezun oldular. Kısaca, Türkiye’de “Bilgisayar Mühendisliği” Bölümümüzü ilk olarak ODTÜ’de biz başlattık. Çok geçmeden 5-6 Üniversite de aynı veya benzer isimlerle program başlattılar. Bugün gururla söylemek isterim ki hemen hemen tüm üniversitelerimizde böyle veya ona benzer bir program var.
Bilgisayar Mühendisliği tüm dünyada olduğu gibi yurdumuzda da hızlı bir gelişme gösterdi. Bilgisayar Mühendisliği Bölümleri bir şemsiye mühendislik ünvanı olarak Yazılım Mühendisliği başta olmak üzere çok çeşitli ünvanlarla kamuda ve özel sektörde başarılı çalışmalar yapan elemanlar yetiştirmeye başladılar. Çok yakın bir zamanda “ABD’nin US News and World Report Rankings” adına yapılan “100 Best Jobs of 2018 Rankings” adına yapılan sıralamada 1. (Birinci) sırada “Software Developer” yer alıyor. Yüze kadar aradaki çeşitli sıralarda “Information Security Analyst”, “IT Manager”, ”Computer Systems Analyst”, “Computer Networks Architect”, “Computer Systems Administrator”, “Database Administrator”, “Web Developer”, “Computer Support Specialist” gibi ünvanlar var. 40 yıl önce attığımız tohumun Türkiyemiz ve dünya için ne denli bir güce ulaştığını görmüş olmak inanın beni çok mutlu etti, ediyor.
Bu vesile ile siz meslektaşlarımla bir görüşümü de paylaşmak isterim: Son zamanlarda Yurdumuzda “dijital ekonomi”, “dijital çağ”, “dijital dönüşüm” vb. terimler kullanılıyor. Sizin de çok iyi bildiğiniz gibi (veri/haber/bilgi) kişiye, zamana ve ortama göre değişir. “Dijital” dediğimiz şey kablolu ve kablosuz dolaşan, aktarılan sinyallerdir. Bir sinyal (veri/haber/bilgi) ile ilgili bir şey değilse bence hiçbir şeydir. O nedenle yukarıda saydığım “dijital” sözcüğünü “bilgi” veya “Bilgi destekli” sözcüğü ile değiştirirsek bilgisayar mühendisi olarak gerçek görevimizi daha iyi yaparız diye düşünüyorum.
Mezunlarımız kamu/özel iş yerlerinde başarılı oldular, onlarla gurur duyduk, duyuyoruz. Birlikte yola çıktığımız arkadaşlarımızdan bazıları vefat etti, bazıları emekli oldu. Vefat edenlere Allah’tan rahmet, emekli olanlara da sağlıklı ve uzun ömürler diliyorum. Bilgisayar Mühendisliğine de başarılarla dolu nice mutlu kırk yıllar diliyorum.
Hepinize sevgilerimle…
Prof. Dr. A. Ziya Aktaş
Başkent Üniversitesi, Ankara
Bilgisayar Mühendisliği Bölümü
