FATİH Projesini Fetheden Firmalar

Kadriye Gül
118 Görüntüleme
8 Dk Okuma Süresi

Geçtiğimiz yarım yüzyılın küresel eğilimi, sanayi toplumunun yerini artık bilgi toplumunun aldığına işaret etmektedir. Bu yeni toplum biçiminde bilgi, en önemli üretim faktörü olarak kabul edilmekte ve iletişim teknolojilerindeki hızlı gelişimle birlikte önemi giderek artmaktadır. Bu konjonktürde Avrupa Birliği ülkeleri, ekonomilerini teknoloji alanında, özellikle bilgi ve iletişim teknolojilerdeki hızlı gelişime dayanarak dönüştürmeyi hedeflemektedirler (EC, 1995; 2001). Bu trend Avrupa Birliği ve Dünya Bankası Raporlarından rahatlıkla okunmaktadır (King ve McGrath: 2004; Lizbon Stratejisi, 2000).

Söz konusu dönüşümle birlikte son 35-40 yıllık süreçte uluslararası sermaye, eğitim alanını kârlı bir sektör olarak görmeye başlamıştır (Hirtt, 2005a, 2005b). Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) tarafından hazırlanan Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Planı’nda (2015-2018) bilgi ve iletişim teknolojilerinin eğitim sürecinin temel araçlarından biri olması ve öğretmenler ile öğrencilerin bu teknolojileri etkin kullanımının hedeflendiği ifade edilmektedir. Bu belgede, eğitim alanında ülkemizin geliştirdiği en önemli proje olarak gösterilen ve bu çalışmanın da konusunu oluşturan eğitimde FATİH Projesi’nin ölçeği ve sürekliliği itibariyle BT pazarının gelişimi ve yerli katma değerin artırılabilmesi için önemli bir gelişim fırsatı sunduğu belirtilmektedir (Kalkınma Bakanlığı, 2015). Öte yandan Kalkınma Planlarında, MEB Stratejik Planları (Kalkınma Bakanlığı, 2013; MEB, 2015) gibi belgelerde Türkiye’nin bilgi toplumu olma yolundaki eylemler tanımlanmış ve bu eylemler en çok eğitim alanında yoğunlaştırılmıştır.

Eğitimde FATİH Projesi’nin1 amacı, eğitim ve öğretimde fırsat eşitliğini sağlamak, okullarda kullanılan teknolojiyi geliştirip iyileştirmek ve BT araçları ile öğrencilerin öğrenmelerini desteklemektir. FP’nin ilk pilot uygulaması 2011-2012 eğitim-öğretim yılında gerçekleştirilmiştir. Proje, Milli Eğitim Bakanlığı’nın yürüttüğü ve Ulaştırma Bakanlığı’nın desteklediği bir projedir. Proje kapsamında 40 bin okula 570 bin dersliğe LCD panelli etkileşimli tahta, internet ağ altyapısı, çok fonksiyonlu yazıcı ve doküman kamera sağlanması hedeflenmiş, her öğretmen ve 10,6 milyon öğrenciye tablet bilgisayar dağıtılması planlanmıştır. E-içerik konusunda da Eğitim Bilişim Ağı (EBA) çevrimiçi bir sosyal eğitim platform olarak oluşturulmuştur. Projenin büyüklüğü yaklaşık 8 milyar dolardır. Projeye ilişkin ilk ihale yönetmeliği, 07.07.2012 tarihli Resmi Gazetede yayımlanmış, üç yılda tamamlanması hedeflenen projeye ilişkin son ihale yönetmeliği ise 21.03.2017 tarihli Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmiştir.

İhale süreçlerinin daha hızlı ve kolay yürütülmesi gerekçe gösterilerek proje Kamu İhale Kanunu (KİK) dışına çıkarılmıştır2. Projenin şeffaflığına ve hukuki dayanaklarının güvenilirliğine gölge düşüren bu adım, çalışmanın temel sorunsalını oluşturan projenin belirli firmalara rant sağlama aracı olduğu yönündeki argümanı destekleyici bir kanıt olarak karşımıza çıkmaktadır.

Proje kapsamında gerçekleştirilen tablet alım ihaleleri ve bu sürecin firmalar arasında yarattığı kıyasıya rekabet, projenin sektör için taşıdığı kritik önemi anlamak açısından son derece önemlidir. 12 Aralık 2011 tarihinde gerçekleştirilen ilk ihalede 8800 adet tablet alımı gerçekleştirilmiş ve bunun 4000 adedi General Mobile firması tarafından General Mobile markalı, 4800 adedi ise Sentim Bilişim Teknolojileri San. ve Tic. A.Ş. tarafından Samsung markalı olacak şekilde ihale tamamlanmıştır. 49 bin tablet alımını içeren ikinci ihale 9 Ekim 2012 tarihinde gerçekleştirilmiş, ihale sonunda Vestel Dijital Üretim Sanayi Anonim Şirketi kazanan taraf olmuştur. Bugüne kadar dünyada tek kalemde yapılan en büyük ihale olarak tarihe geçen 10 milyon 600 bin tablet bilgisayar alım ihalesi ise Samsung, Apple, Toshiba, Microsoft gibi dev firmaların tekliflerini sunduğu 24 Haziran 2013 tarihinde gerçekleştirilmiştir. Bakanlık yetkilileri, bu ihaleyi kazanan firmanın tartışmasız dünya tablet devi haline geleceğine işaret etmişlerdir3. İhale süreci tamamlanmış ve TELPA TELEKOM kazanan firma olmuştur.

Projenin uygulanma sürecinde hedeflerin gerçekleşme oranlarındaki başarısızlık Milli Eğitim Bakanlığı Faaliyet Raporları incelendiğinde açıkça görülmektedir.

Milli Eğitim Bakanlığı Yenilik ve Eğitim Teknolojileri Genel Müdürlüğü tarafından 2012 yılında gerçekleştirilen FATİH Projesi “e-İçerik İhtiyaç Analizleri” sonunda ulaşılan bulgular da projenin içerik açısından zayıf olduğu ve tabletli eğitimin başarıyı artırmadığı, problem çözme ve dili etkili kullanma yeteneğine önemli bir katkı sağlamadığı yönündedir (MEB, 2012).

Sanayi toplumundan evrilen yeni toplum biçimi olarak kabul edilen bilgi toplumunda teknolojisiz bir ilerlemenin mümkün olmadığı algısı yaratılarak ve bunu da eğitim gibi kritik ve her dönem yatırım yapılması gereken bir alanın merkezine yerleştirerek, sermaye kesimine ciddi bir kar transferi sağlanmaktadır. Böylece söz konusu rant ekonomisi sürekliliğinin sağlanması garanti altına alınmaktadır. Ülkemizin eğitim sisteminin gereksinimleri göz ardı edilerek ve pedagojik etkileri değerlendirilmeden uygulanan bu devasa proje, eğitimin değil sermayenin çıkarları doğrultusunda kullanılan bir araçtır. Çokuluslu bilişim firmalarının pazar mücadelelerine tanık olduğumuz bu süreçte yoğun bilgi ve iletişim teknolojileri yoluyla eğitim, sermayenin ihtiyaçları doğrultusunda yeniden örgütlenmektedir.
KAYNAKÇA

European Commission, (1995) White Paper on Education and Training, Teaching and Learning, Towards the Learning Society, Commission of Europen Communities, (COM)95 590 Final, Brussels

European Commission, (2001), “European Report on the Quality of School Education, Sixteen Quality Indicators”,Office for Official Publications of the European Communities, Luxembourg, May 2000

European Parliament (2010), Lisbon Strategy 2000-2010, An Analysis and Evaluation of the Methods Used and Results Achieved, http://www.europarl.europa.eu/activities/committees/studies.do?language=EN

Hirtt, N., (2005a), “Avrupa Yuvarlak Masası’nın (ERT) Avrupa Komisyonu Tarafından Yürürlüğe Konulan Eğitim Programı”, Çev. Deniz Yıldırım, Eğitim Bilim Toplum, Cilt 3, Sayı 10, ss.74-85

Hirtt, N., (2005b). “Okulun Ticarileşmesinin Üç Boyutu”, Çev. Deniz Yıldırım, Eğitim Bilim Toplum, Cilt 3, Sayı 11, ss. 110-119

Kalkınma Bakanlığı, (2013), Onuncu Kalkınma Planı (2014-2018) http://www.kalkinma.gov.tr/Pages/KalkinmaPlanlari.aspx

Kalkınma Bakanlığı, (2015) 2015-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Planı, Bilgi Toplumu Dairesi, Yayın No: 2939, Mart 2015

King, K. McGrath, S., (2004) Knowledge for Development? Comparing British, Japanese, Swedish and World Bank Aid, King, K., and S. McGrath? London, Zed

Milli Eğitim Bakanlığı, (2012), “FATİH Projesi Kapsamında Etkileşimli Tahta ve Tabletlerde Kullanılacak Olan e-İçerik İhtiyaç Analizleri”, İleri Eğitim Teknolojileri ve Araştırma Grup Başkanlığı

Milli Eğitim Bakanlığı, Yıllık Faaliyet Raporları (2012-2016), https://sgb.meb.gov.tr/www/dokumanlar/icerik/30

Milli Eğitim Bakanlığı, (2015) 2015-2019 Stratejik Planı, MEB Strateji Geliştirme Başkanlığı, Ankara

Resmi Gazete, 07.07.2012, Sayı: 28346, Eğitimde FATİH Projesi Kapsamında Yapılacak Mal ve Hizmet Alımları ile Yapım İşlerine Dair Yönetmelik

Resmi Gazete, , 21.03.2017, Sayı: 30014, FATİH Projesi Kapsamında Yapılacak Mal ve Hizmet Alımları ile Yapım İşlerine Dair Yönetmelik

WEB

Milli Eğitim Bakanlığı, “Türkiye ‘yerli tablet fabrikasına’ kavuşuyor” başlıklı haberi, 06.03.2015 http://www.meb.gov.tr/turkiye-yerli-tablet-fabrikasina-kavusuyor/haber/8203/tr (Erişim Tarihi: 10.03.2015)

T24, Bağımsız İnternet Gazetesi, “2016 başında Fatih Projesi’nde neredeyiz?” başlıklı haber, 11 Ocak 2016 http://t24.com.tr/yazarlar/fusun-sarp-nebil/2016-basinda-fatih-projesinde-neredeyiz,13640 (Erişim Tarihi: 20.03.2017)

“7 Dev Firma “Fatih” İçin Yarışacak” http://finans.mynet.com/haber/iphone/ekonomi/7-dev-firma-fatih-icin-yarisacak/85657 (Erişim Tarihi: 19.04.2013)

1 FATİH Projesi’ne ilişkin detaylı bilgi için bkz; FP resmi websitesi: http://fatihprojesi.meb.gov.tr/

2 30.03.2012 tarihli ve 6287 sayılı ‘İlköğretim ve Eğitim Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’na eklenen Geçici madde 13.

3Bu ölçekte bir satış, ardından da her yıl 1,2 milyon sipariş alacak firmayla hiç kimse boy ölçüşemez. Bu nedenle dünya bilişim devleri arasında bu ihaleyi kazanmak için çok büyük yarış yaşanacakhttp://finans.mynet.com/haber/iphone/ekonomi/7-dev-firma-fatih-icin-yarisacak/85657

Kadriye Gül

Arş. Gör. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Maliye Bölümü,

Bu Makaleyi Paylaşın