Yazı dizimizin birincisinde mesleki yeterlilik konusuna mevzuat yönünden giriş yaptık. Yazı dizimizin ikincisinde mesleki yeterlilik ile ilgili önemli bazı soruları değerlendireceğiz.
21.09.2006 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisinde kabul edilen, 07.10.2006 tarih 26312 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 5544 sayılı Mesleki Yeterlilik Kanunun 20-21 ve 22. maddeleri Sektör Komiteleri, Standartlar, Eğitim, Sınav ve Belgelendirmeyi içermektedir.
Kurulmaları ve çalışmalarına ilişkin esaslar yönetmelikle belirlenen, Millî Eğitim Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Yükseköğretim Kurulu, meslekle ilgili diğer bakanlıklar, işçi ve işveren kuruluşları, meslek kuruluşları ve Kurumun birer temsilcisinden oluşan Sektör Komiteleri ihtiyaç durumunda çalışmalara üniversitelerin ilgili bölümlerinden öğretim üyelerini de danışman olarak davet edebilmektedir. Sektör Komitelerine kanun ile verilen görev ise Kurum tarafından görevlendirilen kurum ve kuruluşlarca hazırlanan meslek standartlarının ulusal meslek standardı olarak kabul edilebilmesi için gerekli incelemeyi yaparak Yönetim Kurulunun onayına sunmaktır.
Yine ilgili kanuna göre meslek standartları meslekî yeterlilik düzeyleri ile ilgili uluslararası belgelere uygun olarak Kurum tarafından görevlendirilen kurum ve kuruluşlara hazırlattırılır. Hazırlanan bu standartlar sektör komitelerinde incelenir ve uygun bulunanlar Yönetim Kuruluna sunulmak üzere Kurum Başkanlığına verilir. Yönetim Kurulu tarafından onaylanan meslek standartları Resmî Gazetede yayımından sonra ulusal meslek standardı niteliğini kazanır ve yayımlandığı tarihten bir yıl sonra zorunlu hale gelir.
Bu aşamadan sonra ilgili meslekte, tehlikeli ve çok tehlikeli işlerde çalışabilmek için belgeyi kazanım süreci başlamaktadır. Yazımızın birinci bölümünde belirttiğim gibi, Millî Eğitim Bakanlığına bağlı meslekî ve teknik eğitim okullarından ve üniversitelerin meslekî ve teknik eğitim veren okul ve bölümlerinden mezun olup, diplomalarında veya ustalık belgelerinde belirtilen bölüm, alan ve dallarda mezun olduğu doğrulanıyor ise çalıştırılmasında bir sakınca yoktur. Eğer durum belirtilen koşullara uymuyor ise çalışanın işi yapabilmesi için ilgili meslekte mesleki yeterlilik belgesine ihtiyacı vardır. Bunun için Mesleki Yeterlilik Kurumu tarafından yetkilendirilmiş özel sektör firmaları ve Ulusal Mesleki Yeterlilik Sistemi devreye girmektedir.
Nedir Ulusal Mesleki Yeterlilik Sistemi:
Ulusal Mesleki Yeterlilik Sistemi; ulusal meslek standartlarının oluşturulduğu, mesleki ve teknik eğitim ve öğretim programlarının bu standartlara göre hazırlandığı, işgücünün mesleki yeterliliğinin akredite olmuş ve Mesleki Yeterlilik Kurumu tarafından yetkilendirilmiş kuruluşlarca ölçme ve değerlendirme merkezlerinde yapılan teorik ve uygulamalı sınavlar sonucunda belgelendirildiği, alınan belgelerin ulusal ve uluslararası düzeyde kıyaslanabilirliğinin sağlandığı, hayat boyu öğrenmenin desteklendiği, formel (örgün) eğitim almadan mesleği öğrenen kişilere bilgi ve becerilerini belgelendirme imkanının verildiği ve iş dünyası temsilcilerinin sürece ilişkin tüm kararlara aktif olarak katıldığı, kalite güvencesinin sağlandığı, adil, şeffaf ve güvenilir bir sistem olarak lanse edilmektedir.
Burada bir duruma dikkatinizi çekmek istiyorum.
7303 sayılı Yasa, 66 ve 85 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamelerle değişik 6235 sayılı Yasayla 1954 yılında kurulmuş, tüzel kişiliğe sahip, Anayasanın 135. Maddesinde belirtilen kamu kurumu niteliğinde bir meslek kuruluşu olan Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği bu sürecin içerisinde mevcut değildir.
Kuruluşunda 10 Odası ve yaklaşık olarak 8.000 üyesi bulunan, 2019 yılı sonu itibari ile oda sayısı 24, üye sayısı ise 579 bin 868 olan ve ülkemizin tarımdan sanayiye, çevreden sağlığa, enerjiden teknolojiye, madencilikten şehirciliğe, mimariden inşaata kadar hayatımızın her alanında olan Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği akademik eğitim almış mimar ve mühendislerden oluşmaktadır ve bu sürecin içerisinde gerek görüş, gerek katkı olarak sürece dahil edilmemiştir.
Eksik olarak oluşturulan sistemde olması gereken Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliğinin amaçlarından biride şöyle tanımlanmıştır: Meslek ve çıkarları ile ilgili işlerde, resmi makamlar ve öteki kuruluşlar ile işbirliği yaparak gerekli yardımlarda ve önerilerde bulunmak, meslekle ilgili bütün mevzuatı, normları, bilimsel şartnameler, tip sözleşmeler ve bunlar gibi bütün bilimsel evrakı incelemek ve bunların değiştirilmesi, geliştirilmesi, ya da yeniden konulması yolunda önerilerde bulunmak.
Bu ayrıntıya değindikten sonra mesleki yeterlilik konusuna döndüğümüzde sektörler ile ilgili bilgileri sizlerle paylaşayım.
Sektör Komitelerinin oluşturulmasına altyapı sağlayacak olan sektörler belirlenerek Mesleki Yeterlilik Kurumu Yönetim Kurulu tarafından onaylanır. Sektör Listesi, Avrupa Yeterlilikler Çerçevesi istişare belgesi sektörel yeterliliklere gönderme yapmaktadır. Sektör terimi, şirketlerin kendi ekonomik faaliyetlerinin, ürünlerinin veya temel olarak alındığı kategorileri veya çapraz/yatay mesleki kategorileri tanımlamak için kullanılmaktadır. Bu kapsamda 04.07.2021 tarihi itibari ile;
Ulusal Meslek Standardı Sektör Sayısı | 27 |
Ulusal Meslek Standardı Seviye Sayısı | 8 |
Yayımlanmış Ulusal Meslek Standardı Sayısı | 859 |
Yayımlanmış Bilişim Teknolojileri Sektörüne Ait Standart Sayısı | 25 |
Belge Zorunluluğu Kapsamındaki Meslek Sayısı | 181 |
şeklindedir. Görüldüğü üzere bilişim sektöründe 25 meslek standardı yayımlanmış ancak, belge zorunluluğu kapsamına bilişim teknolojilerine ait bir meslek henüz dahil edilmemiştir.
Her ne kadar yazımızın bu bölümünü uzatacak olsa da sizlerle bilişim sektörüne ait meslek standartlarını paylaşmak istiyorum.
Sıra | Yeterlilik Kodu | Yeterlilik Adı | Seviye | Sektör | Hazırlayan Kuruluş | Resmi Gazete |
1 | 13UMS0343-4 | Yazılım Geliştirici | Seviye 4 | Bilişim Teknolojileri | İSTANBUL TİCARET ODASI | 05.11.2013 – 28812 |
2 | 13UMS0343-5 | Yazılım Geliştirici | Seviye 5 | Bilişim Teknolojileri | İSTANBUL TİCARET ODASI | 05.11.2013 – 28812 |
3 | 13UMS0344-4 | Yazılım Uygulamaları Destek Elemanı | Seviye 4 | Bilişim Teknolojileri | İSTANBUL TİCARET ODASI | 05.11.2013 – 28812 |
4 | 13UMS0344-5 | Yazılım Uygulamaları Destek Elemanı | Seviye 5 | Bilişim Teknolojileri | İSTANBUL TİCARET ODASI | 05.11.2013 – 28812 |
5 | 13UMS0345-4 | Veritabani Teknik Elemanı | Seviye 4 | Bilişim Teknolojileri | İSTANBUL TİCARET ODASI | 05.11.2013 – 28812 |
6 | 13UMS0346-5 | Veritabani Yönetmeni | Seviye 5 | Bilişim Teknolojileri | İSTANBUL TİCARET ODASI | 05.11.2013 – 28812 |
7 | 13UMS0347-5 | Bt İş Analizi Elemanı | Seviye 5 | Bilişim Teknolojileri | İSTANBUL TİCARET ODASI | 05.11.2013 – 28812 |
8 | 19UMS0740-5 | Siber Güvenlik Elemanı | Seviye 5 | Bilişim Teknolojileri | BİLGİ TEKN. VE İLETİŞİM. KUR. BAŞK. | 09.02.2020 – 31034 |
9 | 12UMS0252-4 | Bilgi İşlem Destek Elemanı | Seviye 4 | Bilişim Teknolojileri | İSTANBUL TİCARET ODASI | 16.10.2012 – 28443 (Mükerrer) |
10 | 12UMS0252-5 | Bilgi İşlem Destek Elemanı | Seviye 5 | Bilişim Teknolojileri | İSTANBUL TİCARET ODASI | 16.10.2012 – 28443 (Mükerrer) |
11 | 12UMS0253-4 | Bt Satış Elemanı | Seviye 4 | Bilişim Teknolojileri | İSTANBUL TİCARET ODASI | 16.10.2012 – 28443 (Mükerrer) |
12 | 12UMS0254-5 | Bt Satış Sorumlusu | Seviye 5 | Bilişim Teknolojileri | İSTANBUL TİCARET ODASI | 16.10.2012 – 28443 (Mükerrer) |
13 | 12UMS0255-4 | Sistem İşletmeni | Seviye 4 | Bilişim Teknolojileri | İSTANBUL TİCARET ODASI | 16.10.2012 – 28443 (Mükerrer) |
14 | 12UMS0255-5 | Sistem İşletmeni | Seviye 5 | Bilişim Teknolojileri | İSTANBUL TİCARET ODASI | 16.10.2012 – 28443 (Mükerrer) |
15 | 12UMS0256-4 | Veri Giriş Elemanı | Seviye 4 | Bilişim Teknolojileri | İSTANBUL TİCARET ODASI | 16.10.2012 – 28443 (Mükerrer) |
16 | 17UMS0658-5 | Dijital Sanayi Operatörü | Seviye 5 | Bilişim Teknolojileri | SANAYİ VE TEKNOLOJİ DERNEĞİ | 26.01.2018 – 30313 (Mükerrer) |
17 | 13UMS0288-4 | Web ve Çoklu Ortam Geliştiricisi | Seviye 4 | Bilişim Teknolojileri | İSTANBUL TİCARET ODASI | 26.02.2013 – 28571 (Mükerrer) |
18 | 13UMS0288-5 | Web ve Çoklu Ortam Geliştiricisi | Seviye 5 | Bilişim Teknolojileri | İSTANBUL TİCARET ODASI | 26.02.2013 – 28571 (Mükerrer) |
19 | 13UMS0289-5 | Sistem Yöneticisi | Seviye 5 | Bilişim Teknolojileri | İSTANBUL TİCARET ODASI | 26.02.2013 – 28571 (Mükerrer) |
20 | 19UMS0712-5 | Robotik Sistemler Operatörü | Seviye 5 | Bilişim Teknolojileri | SANAYİ VE TEKNOLOJİ DERNEĞİ | 27.03.2019 – 30727 (Mükerrer) |
21 | 12UMS0200-4 | Ağ Teknolojileri Elemanı | Seviye 4 | Bilişim Teknolojileri | İSTANBUL TİCARET ODASI | 27.04.2012 – 28276 (Mükerrer) |
22 | 12UMS0201-6 | Ağ Teknolojileri Uzmanı | Seviye 6 | Bilişim Teknolojileri | İSTANBUL TİCARET ODASI | 27.04.2012 – 28276 (Mükerrer) |
23 | 12UMS0202-4 | Bilgisayar Donanım Elemanı | Seviye 4 | Bilişim Teknolojileri | İSTANBUL TİCARET ODASI | 27.04.2012 – 28276 (Mükerrer) |
24 | 12UMS0202-5 | Bilgisayar Donanım Elemanı | Seviye 5 | Bilişim Teknolojileri | İSTANBUL TİCARET ODASI | 27.04.2012 – 28276 (Mükerrer) |
25 | 12UMS0200-5 | Ağ Teknolojileri Elemanı | Seviye 5 | Bilişim Teknolojileri | İSTANBUL TİCARET ODASI | 27.04.2012 – 28276 |