Ulusal ve uluslararası meslek standartlarını temel alarak teknik ve mesleki alanlarda ulusal yeterliliklerin esaslarını belirlemek üzere hazırlanan ve 21.09.2006 tarihinde TBMM’de kabul edilerek yürürlüğe giren Mesleki Yeterlilik Kurumu Kanunun çalışma hayatımızdaki yeri ve uygulanması üzerine işverenler ve çalışanların yeterli bilgiye sahip olmadığı yapılan uygulamalarda anlaşılmaktadır. Genel durum böyle iken son zamanlarda oldukça ön plana çıkan ve çok aranan nitelik konumunda hızla ilerleyen mesleki yeterlilik hakkında bilinmeyenler üzerine bir yazı dizisine başlıyoruz.
Ülkemiz çalışma hayatına 2012 yılında giren İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu henüz tamamen uygulanamıyor olsa da yürürlüğe girdiği günden bugüne çalışma hayatı ile ilgili birçok düzenlemeyi de arkasından getirmiştir. Bu düzenlemeler ile birlikte ulusal mesleki yeterlilik çalışmaları da başlatılarak yayımlanan Mesleki Yeterlilik Kurumu Kanunu ile Mesleki Yeterlilik Kurumu kurularak Avrupa Yeterlilik Çerçevesi direktiflerine uyumlu, sektör bazlı ulusal meslek standartları hazırlanarak yayımlanmaya başlanmıştır.
Çalışma hayatımızda karşımıza çıkmaya başlayan, tehlikeli ve çok tehlikeli işlerde zorunlu olan mesleki yeterlilik standartlarının hazırlık, yayımlanma ve uygulama süreçleri, bu süreçlerin yürütülmesinde ortaya çıkan durumlar zaman zaman tartışma konusu olarak gündeme gelmektedir.
Mesleki yeterlilik 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunun uygulanması yönünden değerlendirildiğinde; Mesleki Yeterlilik Kurumu İle İlgili Bazı Düzenlemeler Hakkında Kanunun Ek 1-1 maddesi -Tehlikeli ve çok tehlikeli işlerden olup, Kurumca standardı yayımlanan ve Bakanlıkça çıkarılacak tebliğlerde belirtilen mesleklerde, tebliğin yayım tarihinden itibaren on iki ay sonra bu Kanunda düzenlenen esaslara göre meslekî yeterlilik belgesine sahip olmayan kişiler çalıştırılamaz. 5/6/1986 tarihli ve 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanununa göre ustalık belgesi almış olanlar ile Millî Eğitim Bakanlığına bağlı meslekî ve teknik eğitim okullarından ve üniversitelerin meslekî ve teknik eğitim veren okul ve bölümlerinden mezun olup, diplomalarında veya ustalık belgelerinde belirtilen bölüm, alan ve dallarda çalıştırılanlar için meslekî yeterlilik belgesi şartı aranmaz- hükmü gereği tehlike sınıfı tehlikeli ve çok tehlikeli olan işyerlerinde, yayımlanan tebliğler ile yürürlüğe girmiş olan ulusal meslek standartlarında gerekli belgeye sahip olmayanların çalışan olarak istihdam edilmesinin önüne geçilmeye çalışılmıştır.
Mesleki Yeterlilik Kurumu İle İlgili Bazı Düzenlemeler Hakkında Kanunun Ek 1-1 maddesi gerek işveren gerekse çalışan tarafından doğru anlaşılmadığı için uygulama hataları ile sık sık karşılaşılmaktadır. Uygulamada dikkat edilmesi gereken husus aslında anlaşılır bir husustur. Bu durumu örneklemek gerekirse; tehlikeli ya da çok tehlikeli sınıfta bir kuruma ya da işletmeye 4857 sayılı İş Kanununa tabi bir elektrik ustası istihdam edilmek istendiğinde Mesleki Yeterlilik Kurumu İle İlgili Bazı Düzenlemeler Hakkında Kanunun Ek 1-1 maddesine göre bu kişinin bu mesleği bu kurum ya da işletmede icra edebilmesi için Millî Eğitim Bakanlığına bağlı meslekî ve teknik eğitim okullarından ve üniversitelerin meslekî ve teknik eğitim veren okul ve bölümlerinden mezun olup, diplomalarında veya ustalık belgelerinde belirtilen bölüm, alan ve dallarda mezun olduğu doğrulanıyor ise çalıştırılmasında bir sakınca yoktur. Böyle bir diploma ya da belgeye sahip olmayanlar 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanununa göre ustalık belgesi sahip iseler ve bu durum doğrulanıyor ise çalıştırılmalarında bir sakınca yoktur. 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanununa göre kalfalık belgesi almış olanlar bu kapsamda değerlendirilmemektedir yani çalıştırılmaları uygun değildir. Bahse konu bu diploma ya da belgeye sahip olmayanların tehlikeli ya da çok tehlikeli işlerde çalıştırılması gerekiyorsa -ki, bu durum gerek eğitim gerekse uygulama becerisi bakımından yetkinlik ister- mesleki yeterlilik bu aşamada aranmaktadır. Örneğini verdiğimiz elektrik ustasının böyle bir kurum ya da işletmede çalışması için Milli Eğitim Bakanlığı tarafından verilmiş bir diploması yada ustalık belgesi yoksa Mesleki Yeterlilik Kurumunun yetkilendirmiş olduğu eğitim kurumundan beş yıl süre ile geçerli olacak olan ilgili meslek standardına ait mesleki yeterlilik belgesine sahip olması gerekecektir.
Bir sonraki bölümde görüşmek üzere…