BMO/TMMOB

BMO ve Bilirkişilik Çalışmaları

digital_forensics_printBilirkişilik Nedir?

Bilirkişilik, yargıyla ilgili tartışma ve haberlerde çok sık anılan bir hizmet olmasına rağmen, bilirkişiliğin kamuoyunda gerçek anlam ve kapsamıyla anlaşıldığını söylemek zordur. Yasalarımızda bilirkişi, bir davada çözümü hakim tarafından bilinmeyen özel ve teknik bilgiyi gerektiren hallerde oy ve (sözlü ve/veya yazılı) görüşüne başvurulan üçüncü (gerçek veya tüzel) kişi olarak tanımlanmıştır.

Özellikle son birkaç yılda ülke gündemini meşgul eden pek çok davanın yargılama sürecinde, özellikle dijital delilleri ilgilendiren kısımlarda bilirkişilerin hazırlayıp sundukları raporlar ve mahkemelere sunulan uzman görüşleri bilirkişilikle ilgili olarak yeni tartışmalar başlatmış, bu alanda mevcut yaygın kabullenme ve ictihatların eksikliği ile birlikte dijital delillerin kapsamı, dijital delillerin vasıfları ve kesinlik dereceleri için farklı görüşler ileri sürülmüştür. Bu tartışmaların hiçbiri kamuoyunda çok net olarak bir görüş açısını benimsetememiştir. Bu davaların sosyal ve politik yanısmaları nedeniyle bu konuda benimsenen görüşler de objektiflikten uzak biçimde şekillenmiştir.

Dijital delillerin kullanıldığı yargılama süreçleri sadece  bu davalarla sınırlı değildir. Günümüzde hukuk mahkemelerinden eski adıyla özel yetkili mahkemelere kadar uzanan geniş bir kapsamda gerçekleşen yargılama işlemlerinde dijital deliller bilirkişi raporlarında incelenmekte ve hakimlerin verdikleri kararlarda destekleyici ve hatta belirleyici olabilmektedir. Bu davalarda bilgisayar mühendisi ve benzeri bölümlerden mezun kişilere ek olarak, bilişim sektörünün içinde yer alıp bilirkişilik yapan, farklı disiplinlerden gelen pek çok kişi bulunmaktadır. Bu kişilerin ne kadarının teknik becerileri dışında, bilirkişilikle ilgili hukuki ve teknik bilgisinin yeterliliği kendileri dışında kimse tarafından bilinmemekte ve denetlenememektedir. Alanımızdaki bilirkişilik hizmetleri ile ilgili olarak bir denetleme yapabilecek veya bilgiyi ölçebilecek bir kurum mevcut değildi. Odamız bağımsız bir tüzel kişiliğe kavuşana kadar, Elektrik Mühendisleri Odası bünyesinde de bu eksiklik mevcuttu. Eğitimlerin kamulaştırma konusunda ağırlıklı olması da önemli bir farklılık olarak göze çarpıyordu. Bilgisayar Mühendisleri Odası, eksikliği gidermek, kamusal ihtiyacı karşılamak, sorunun çözümüne katkıda bulunmak, meslektaşlarımızın bu alandaki ihtiyaçlarını karşılamak ve meslek alanında düzenleme yetkisini etkin biçimde kullanmak amacıyla çalışmalarını bu dönem başlatmıştır. Bilişim alanında bilirkişilik yapılabilmesi için sadece hukuki ve teknik bilgiye sahip olmak yeterli olmamaktadır. Bilirkişilik için adli bilişim ve yöntemlerine dair bilgi sahibi olmak, delillerin doğru biçimde incelenebilmesi ve yorumlanabilmesi için zorunlu bir ihtiyaçtır.

 

Adli Bilişim

Adli Bilişim (Computer Forensics), yaygın olarak adli bilimlerin (forensic sciences) bir alt kolu olarak değerlendirilmektedir ve bilişim alanında geçmişe ait veri toplama ile başlayan işlemlerin hukuka uygun olarak yürütülmesi sürecini ifade eder. Bir başka tanım olarak, bilirkişilik hizmeti bakış açısıyla adli bilişimi :

Elektronik, manyetik ve optik ortamlarda saklanan, iletilen veya işlenen her türlü ortam ve sinyal bilgisinin veya bunların birlikte bulunduğu ortamların ve cihazların; yasalara uygun olarak ve delil vasfını süreç sonuna kadar korumaya uygun biçimde elde edilmesi, bu delillerin tanımlanması, kayıt altına alınması, korunması, geçerli delillerin incelenmesi, bulguların ortaya konması; yargıya, olay, delil, suç ve suçlu ile ilgili teknik bulgu ve değerlendirmelerin sunulması süreci

olarak tanımlamak mümkündür. Bu kadar geniş tanımı ve kapsamı olan bir alanda, alan ile ilgili olarak her konuya hakim olmak zorken, adli bilişim – ya da yaygın ancak yanlış bir tabirle – bilişim ve bilgisayar konularında bilirkişilik yapmak bir o kadar kolay ve ekonomik olarak da kazançlı bir faaliyet olarak  görülmektedir.

Türkiye’de Bilişim Bilirkişiliği ve BMO

Türkiye’de bilirkişilik yapabilmek için yasalarla ve yönetmeliklerle belirlenen bir takım koşulları karşılamak ve ilgili ilin adli yargı komisyonuna başvuru yapmak gerekmektedir. Yaygın kanının aksine üniversite diploması bilirkişi olmak için ihtiyaç değildir, örneğin bir marangoz, ebe veya Osmanlıca metin uzmanı kendi uzmanlık alanında bilirkişilik yapabilmektedir.

3458 sayılı Mühendislik ve Mimarlık Hakkında Kanun ve 6235 sayılı TMMOB Yasası uyarınca,  mühendislik, mimarlık ve şehir plancıları genelinde, bilgisayar mühendisliği özelinde mesleki çalışmaların ilgili oda kaydını yaparak ve üyeliğini sürdürerek yapılma zorunluluğu bulunmaktadır.

Bilirkişilik çalışmaları da bu mesleki alan çalışmalarının bir tanesini oluşturmaktadır.

2012 yılının Nisan ayında yayımlanan ve yürürlüğe giren “Bölge Adliye Mahkemesi Adli Yargı Adalet Komisyonlarında Bilirkişi Listelerinin Düzenlenmesi Hakkındaki Yönetmelik” uyarınca listelere başvuru yapabilmek için

Mesleğini icra edebilmek için herhangi bir meslek kuruluşuna kayıtlı olmak zorunda olanlar için, kayıtlı olunan meslek kuruluşunun mevzuatına göre bilirkişilik yapabilmek için uzmanlık alanını gösteren sertifika, uzmanlık belgesi, yetki belgesi ve benzerlerinin alınmasının zorunlu olduğu hallerde bu belgeye sahip olmak.

koşulu getirilmiştir.

BMO Ana Yönetmeliği amaçlar bölümünde bilirkişilik ile ilgili olarak odaya, “meslek alanına giren konularda mahkemelere, kişi ve kuruluşlara bilirkişilik, danışmanlık, hakemlik ve benzeri hizmetleri vermek ve bu amaçla eğitim seminerleri düzenlemek, bilişim hukuku alanında çalışmalar yapmak” görevini tanımlamıştır.

BMO Yönetim Kurulu tarafından bu amaca uygun olarak çalışmaların yürütülebilmesi için Bilişim Hukuku ve Bilrikişilik Komisyonu kurulmuş ve çalışmalarına başlamıştır.

BMO Bilişim Hukuku ve Bilirkişilik Komisyonu Çalışmaları

8-9 Eylül 2012 tarihlerinde gerçekleşen ilk Oda Genel Kurulu’nun ardından görevine başlayan 1.Dönem Yönetim Kurulu öncelikli mesleki alanlardan biri olarak kabul ettiği bilirkişilik alanı ve bilişim çalışma alanı üzerindeki yasal düzenlemelerin takibi ve yasal süreçlerle ilgili çalışmaların yapılması için Bilişim Hukuku ve Bilirkişilik Komisyonu kurulmuştur.

2012 yılının Ekim ayında kurulan komisyon, bilişim alanında yapılacak bilirkişiliklerle ilgili çalışmalar içinde, ilk adım olarak

  • Meslek alanında bilirkişilik alanlarının belirlenmesi,

  • Eğitim ve yetkilendirme çalışmaları için gerekli hazırlıkların yapılması,

  • Eğitimlerin ve yetkilendirme işlemlerinin gerçekleştirilmesi,

görevlerini üstlenmiştir.

Bu görevlerin yanında ileriye dönük olarak da,

  • Meslek alanında bilirkişilik yapacak meslektaşlarımızın bağlı kalacağı bir bilirkişilik yönetmeliğinin hazırlanması

  • Teknik eğitimler için ön çalışma yapılması

görevlerini gerçekleştirmek için çalışma yürütmüştür.

Komisyon, TMMOB bünyesinde kurulup yürütülen TMMOB Bilirkişilik Komisyonu’nda temsil edilmiş ve TMMOB komisyonuna Oda Yönetim Kurulu ve komisyonunun görüşlerini sunmuştur.

Eğitim çalışmaları için alan çalışması yapılmış, literatür çalışması gerçekleştirilmiştir.

Bilirkişi Yönetmeliği, diğer odaların da yönetmelikleri dikkate alınarak taslak olarak hazırlanmış ve değerlendirmelere açılmıştır.

Bilgisayar Mühendisleri’nin bilirkişilik yapabileceği teknik uzmanlık alanları ve mühendislik bilgisi ihtiyacına dair uzmanlık alanları çalışmaları başlatılmıştır. Çalışma bilirkişi listesinde tanımlı alanların sınıflandırılması ile devam etmiştir.

Komisyon adli bilişim ve bilirkişilik ile ilgili olarak gerçekleştirilen diğer etkinlikleri takip etmiş ve değerlendirmesini yapmıştır.

Eğitimin gerçekleştirilebilmesi için meslektaşların yetkilendirme görevlerini yerine getirecek bir Meslek İçi Sürekli Eğitim Merkezi (MİSEM) birimi kuruluş kararı alınmış ve MİSEM Koordinatörü görevlendirilmesi yapılmıştır. MİSEM Birimleri görevlerini MİSEM Koordinatörü ile birlikte Oda Eğitim Komisyonu üstlenmiştir.

Eğitimlerde kapsanacak eğitim konularının belirlenmesi için araştırmalar ve görüşmeler gerçekleştirilmiş, literatür taraması yapılmış, ilgili mevzuat taranmış ve incelenmiştir. EMO MİSEM bünyesinde hazırlanan çalışmalardan yararlanılmış, bilişim alanındaki mevzuat ile hukuki içerik zenginleştirilmiştir.

Teknik içerik için mevcut kaynaklara ek olarak komisyon üyelerinden sağlanan ders notu, kitap ve sunum dosyalarından yararlanılmıştır.

Eğitim çalışmalarında adaylara yönelik olarak TMMOB, BMO ve oda mevzuatı, alanla ilgili genel hukuki mevzuat, örnek rapor ve ictihatların,  teknik teorik eğitim notlarının bulunduğu bir eğitim notları kitabı hazırlanmıştır.

Eğitim programı üç bölümden oluşmuştur.

  • TMMOB, BMO ve Mühendislik, Oda ve birlik mevzuatı

  • Bilirkişilik Kurumu, Bilirkişinin Görev ve Sorumlulukları

  • Adli Bilişim, Dijital Deliller, Delil ve Raporlama Süreçleri

Biri ön çalışma amacıyla komisyon içi olarak düzenlenen üç eğitim gerçekleştirilmiştir. Ön çalışma eğitiminde içerikler üzerinde komisyon üyeleri ve Hacetepe Üniversitesi akademisyenlerinden görüşler alınmış eğitim ve eğitim materyalleri son haline getirilmiştir.

Bilirkişilik Yetkilendirme Eğitimi’ne katılacak adayların kazandıkları becerilerin ölçme ve değerlendirmesi için sınav soruları hazırlanmış, sınav komisyonu eğitim komisyonu bünyesinde teşkil edilmiştir.

İlk eğitim Ankara’da 25-26 Ekim 2013 tarihlerinde Ankara’da BMO Genel Merkezi’nde gerçekleştirilmiş, BMO ilk bilirkişi yetkilendirmelerini gerçekleştirmiştir. Meslek alanımız için bir ilk olacak bu adımın bilişim sektöründe bilirkişilikte karşılaşılan sorunların çözülmesine katkıda bulunacağına inanıyoruz.

Eğitimlerle birlikte  ilk belgelendirmelerin yapılmasının ardından gerçekleştirilen kişisel başvurularda bazı sorunlarla da karşılaşılmıştır. Karşılaşılan bu sorunların, uygulanan yönetmeliğin yeni olmasının yanı sıra bu alanda verilen belgelerin de ilk defa verilmiş olmasına ek olarak, İl Adliyelerinde görevli personelin bilgi eksikliğinden kaynaklandığı görülmüştür. Oda olarak bu alanda ileride başka sorunlar yaşanmaması için çalışma yürütülmüştür.

İkinci ve üçüncü eğitimlerin İzmir ve İstanbul’da gerçekleştirilmesi için eğilim yoklaması gerçekleştirilmiştir. Katılımların durumları göz önünde bulundurularak 2013 yılının son eğitiminin Ankara’da gerçekleştirilmesi kararlaştırılmıştır.

21-22 Aralık tarihlerinde gerçekleştirilen Bilirkişi Eğitimi ile birlikte farklı bölgelerden gelen toplam 26 Bilgisayar ve Bilişim Sistemleri Mühendisi BMO tarafından yetkilendirilmiştir.

BMO’da Bilirkişilik Çalışmalarının Geleceği

BMO, Bilişim Hukuku ve Bilirkişilik Komisyonu, 1.Dönem Genel Kurulu’nda benimsemiş olduğu görevleri büyük oranda yerine getirmiş ve bu alanda bir ihtiyacı karşılamaya, eksikleri giderme yolunda meslek örgütü olarak üzerine düşen yükü omuzlamıştır. Yeni eğitimler, yetkilendirilmiş üyeler, özgün, güncel ve kapsamlı eğitimler ile bilirkişilik hizmeti etkin bir kamu hizmeti olarak bilgisayar mühendisleri tarafından verilebilecektir.

BMO üyesi olduğu Internet Geliştirme Kurulu’na bağlı olarak kurulan Siber Güvenlik İnisiyatifi çalışmaları kapsamında  mevzuat ve koordinasyon çalışma grubunda üye olarak rapor hazırlama adli bilişim kısmında rapor yazım çalışmalarına katılmıştır. Şubat ayında raporun yayınlanması hedeflenmektedir.