Bilgisayar Mühendisleri Odası kuruluş sürecinde meslektaşlarımızın mesleki hakları ve oda kuruluşu için yoğun çaba sarfeden EMO Bilgisayar Mühendisliği Meslek Dalı Ana Komisyonu (BM MEDAK) ve BMO Kurucu Kurulu, BMO kuruluşu ve öğrencilerin bakış açısını öğrenmek amacıyla Türkiye’deki bilgisayar mühendisliği bölümleri ve ilgili dallarda öğrenim gören öğrencilere yönelik bir anket gerçekleştirmiştir.
Toplam 22 sorunun yöneltildiği ankette sorulan sorular ile öğrencilik dönemindeki katılımcıların meslekleri, geleceğe bakışları gibi konularda görüşlerini öğrenme fırsatı yakalanmıştır.
1347 öğrencinin tamamladığı ankette 1305 öğrenci Bilgisayar Mühendisliği programında, 15 öğrenci Yazılım Mühendisliği programında öğrenim görmektedir. Bilgisayar Bilimleri Mühendisliği’nden 8, Bilgisayar ve Bilişim Mühendisliği ve Bilişim Sistemleri Mühendisliği’nden ise birer öğrenci katılmıştır. Diğer bölümlerden ankete katılan öğrenci sayısı toplamda %1’in altındadır. 3 katılımcı bölüm bilgisi paylaşmamıştır.
Üniversitelere göre ankete katılım:
Toplamda 1347 kişinin katıldığı anketin üniversitelere oranları üniversite adı, sayı ve yüzde olarak aşağıdaki şekildedir. Tablo oluşturulurken en çok katılım gösteren ilk 10 üniversite baz alınmıştır.
Üniversite Adı |
Katılım Sayısı |
Katılım Yüzdesi (%) |
Kocaeli Üniversitesi |
100 |
7.4 |
Erciyes Üniversitesi |
83 |
6.2 |
Karadeniz Teknik Üniversitesi |
77 |
5.7 |
Hacettepe Üniversitesi |
75 |
5.6 |
Selçuk Üniversitesi |
74 |
5.5 |
Ortadoğu Teknik Üniversitesi |
60 |
4.5 |
Ondokuz Mayıs Üniversitesi |
60 |
4.5 |
Ege Üniversitesi |
57 |
4.2 |
Sakarya Üniversitesi |
55 |
4.1 |
Fırat Üniversitesi |
51 |
3.8 |
Çukurova Üniversitesi |
51 |
3.8 |
Tablo1 – Üniversitelere göre ankete katılım
Vakıf üniversitelerinden üniversite bazında ankete katılım oldukça düşük olmakla birlikte yurtdışında bulunan Hoca Ahmet Yesevi Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi (33 kişi) katılımı ön plana çıkmaktadır.
İllere Göre Ankete Katılım:
289 Öğrenci ankete İstanbul’dan katıldığını belirtmiştir. 261 öğrenci Ankara’da yaşamaktadır. 77 öğrenci İzmir, 50 öğrenci Konya, 40 öğrenci Antalya olarak işaretlemiştir. 75 öğrenci şehir belirtmemiştir. 25 öğrenci yurtdışında yaşadığını belirtmiştir. Yurt dışında genel olarak ABD ve AB Bölgesinden, bunun dışında KKTC ve Azerbaycan’dan katılım olmuştur.
Mezuniyet Yılı:
Öğrencilerin hazırlık sınıfından başlayarak ankete ilgi gösterdiği görülmektedir. 130 katılımcı 2012 yılında mezun olacağını belirtmiştir. 2013’te mezun olmayı bekleyen öğrenci sayısı 394’tür. 408 öğrenci 2014’te mezun olacaktır. Katılımcıların %30.8’ini oluşturan bu grup, katılımcılar arasındaki en büyük grubu oluşturmaktadır. 343 öğrenci 2015 yılında mezun olmayı beklemektedir. Ankette mezuniyetleri için 2017 ve 2018 seçen 6 öğrenci vardır.
Bölümlerden Duyulan Memnuniyet:
“Bölümünüzden memnun musunuz” sorusuna yanıt veren 1347 öğrenci içinden, “Evet” yanıtı veren 1123 öğrenci toplamın %83.4’ünü oluşturmaktadır. Memnun olmayanlar ise toplamın %16.6’sını oluşturan 224 öğrencidir.
Yüksek Katılım Gösteren Üniversitelerde Bölüm Memnuniyeti:
Katılımın yüksek olduğu üniversitelerde bölümlerden memnuniyet oranında karışık bir tablo söz konusudur. Türkiye ortalamasının altında memnuniyet belirten öğrencilerin bölümleri yatık olarak belirtilmiştir. En yüksek memnuniyetsizlik oranı ankete katılım genelinde Ankara Üniversitesi olarak görülmektedir. 46 öğrencinin 19’u bölümünden memnun olmadığını belirtmiştir.
Üniversite Adı |
Katılımcı |
Memnuniyet (%) |
Kocaeli Üniversitesi |
100 |
77 |
Erciyes Üniversitesi |
83 |
87 |
Karadeniz Teknik Üniversitesi |
77 |
87 |
Hacettepe Üniversitesi |
75 |
88 |
Selçuk Üniversitesi |
74 |
89 |
Ortadoğu Teknik Üniversitesi |
60 |
80 |
Ondokuz Mayıs Üniversitesi |
60 |
75 |
Ege Üniversitesi |
57 |
79 |
Sakarya Üniversitesi |
55 |
81 |
Fırat Üniversitesi |
51 |
72 |
Çukurova Üniversitesi |
51 |
76 |
Ankara Üniversitesi |
46 |
59 |
Tablo2 – Üniversitelere göre ankete katılım ve memnuniyet oranı
Bölüm Tercihlerindeki Bilme/İsteme Oranı:
1086 öğrenci (%80.6) bölümünü bilerek veya isteyerek tercih etmiştir. Katılımcıların %19.4’ünü oluşturan 261 öğrenci bilmeden veya istemeden bu bölümü kazanmıştır.
Öğrencilerin Tercih Nedenleri:
Öğrencilerin büyük bölümü (750 kişi) Bilgisayar Mühendisliği bölümünü tercih etme nedenleri arasında bilgisayarı seviyor olmayı göstermiştir. Bu sayı toplamın %55.7’sini temsil etmektedir. Bilgisayar bilimleri, bilgisayar programlama, yazılım ve matematiğe duyulan ilgi, bölümün tercih edilme nedenleri arasındadır. Mesleğin popüler olması, 233 öğrenciyi Bilgisayar Mühendisliği alanına diğer bir nedendir. Bu grup toplamın %17.3’ünü oluşturmuştur. İstediği bölümlere puanı yetmeyen, bundan dolayı bilgisayar mühendisliğini seçen 158 öğrenci, genelin %11.7’sini oluşturmaktadır. Tercih sebebini kariyer seçimi, dershane yönlendirmesi, dikey geçiş zorunluluğunda bulunması olarak belirten öğrenciler mevcuttur.
Alınan Eğitimden Memnuniyet:
Ankete katılan 177 öğrenci (%13.1) aldığı eğitimden memnun olduğunu bildirmiştir. 292 öğrenci (%21.7) aldığı eğitimden memnun olmadığını belirtmiştir. Ankete katılan öğrencilerin büyük kısmı yani 878 kişi (%65.2) eğitim kalitesinin daha iyi olabileceğini belirtmiştir. Buradan memnuniyetsiz ve daha iyi eğitim verilebilir seçeneğini işaretleyen öğrencileri baz alarak büyük çoğunluktaki öğrenciler aldıkları eğitimi yetersiz görmektedir sonucu çıkabilir.
Üniversite Eğitimindeki En Önemli Sorunlar:
Öğrenciler, eğitiminlerindeki en büyük sorunları akademik kadroların yetersizliği ve teknik uygulamaların yetersiz olması olarak görmektedir. Bunların arkasından en önemli sorun olarak görülen diğer iki nokta ise; eğitim müfredatlarının güncel olmaması ve teknik imkanların (laboratuar vb.) yetersiz olmasıdır. Bunların yanında eğitim kaynaklarının yetersiz olması, müfredatların yoğun olması ve uygulamalı eğitimlerin platform/marka bağımlı olması diğer önemli sorunlar arasında görülmektedir.
Öğrencilerin %11’i müfredat ve eğitim kaynaklarını yetersiz görmektedir. Teknik imkan ve uygulamalara dair eksiklik belirten görüşler, toplam öğrencilerin %24’üne karşılık gelmektedir..
Öğrencilerin %2’si seçeneklerin tümünü işaretlemiştir.
Grafik1 – Üniversite Eğitimindeki Sorunlar
Program Sayısı ve Kontenjan Bilgisi:
“2010 ÖSYM kılavuzunda, Bilgisayar mühendisliği ve ilgili bölüm sayısının 85 ve toplam kontenjanının 7479 olduğunu biliyor muydunuz?”sorusuna 222 (%16.5) öğrenci “Evet”yanıtını vermiştir.1125 öğrenci (%83.5) “Hayır”yanıtını vermiştir.
Bölümünüze Uygun Staj İmkanları Bulabiliyor musunuz?:
Ankete katılanların %50.6’sı (682 öğrenci) bölümlerine uygun staj imkanı bulabildiklerini beyan etmişlerdir. %21.2’lik ikinci grup (286 kişi) uygun staj imkanı sağlayamadıklarını bildirmişlerdir. Buradan çıkarılacak en önemli sonuçlardan birisi ise; mühendislik dışı işlerin stajyerlere yaptırılmasıdır. Ankete katılan 379 öğrenci (%28.1) stajlarda mühendislik dışı işler yaptırıldığından şikayet etmektedirler.
Mezun olduktan sonra hangi alanda çalışmayı planlıyorsunuz?:
Ankete katılan öğrencilerin %66.4’ü (894 kişi) yazılım geliştirme üzerine çalışmayı hedeflemektedir. 156 kişi (%11.6) sistem yönetimi, 86 kişi(%6.4) ağ yönetimi, 81 kişi(%6) akademik(üniversite) çalışmalar, 56 kişi(%4.2) bilgi güvenliği, 10 kişi(%0.7) teknik destek, 10 kişi(%0.7) satış destek alanlarında çalışmak istediklerini belirtmişlerdir. Bunların yanında 54 kişi(%4) ankette belirtilmeyen alanlarda çalışmak istediklerini yazmışlardır. Diğer olarak belirtilen kısımda oyun programcılığı ve veritabanı yöneticiliği ön plana çıkmaktadır.
Meslek Odası Üyeliği Bilgisi:
“Mühendislerin, 6235 sayılı Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Kanunu Madde 33’e göre ilgili meslek odasına kayıt olmanın zorunlu olduğunu, kamu personeli ve askeri personel için ise üyeliğin tercihe bağlı olduğunu biliyor musunuz?”sorusuna 450(%33.4) öğrenci “Evet”yanıtını vermiştir. 897 öğrenci (%66.6) “Hayır” yanıtını vermiştir.
BMO Kuruluşu Hakkında Bilgi:
Öğrencilerin “TMMOB Genel Kurulu kararıyla Haziran 2012 itibariyle Bilgisayar Mühendisleri Odası’nın kurulduğunu biliyor musunuz?”sorusuna yanıtı, oda üyeliği konusundaki bilgilerinden farklı olarak, süreci yakında takip ettiklerini göstermektedir. 1211 öğrenci (%89.9) öğrenci BMO’nun kurulduğunu bildiğini belirtmiştir. Toplamın %10.1’ini oluşturan 136 öğrenci ise BMO’nun kurulduğundan haberdar olmadığını belirtmiştir.
Oda Üyeliği ve Mesleki Tecrübe İlişkisi:
“Yasal olarak mühendislik ünvanınızı odaya kayıt olarak kazandığınızı ve mesleki tecrübenizin odaya kayıtlı olduğunuz süre olarak belirlendiğini biliyor musunuz?”sorusuna öğrencilerinin %70.2’si “Hayır”yanıtı vermiştir. 1347 öğrencinin 946’sı bu bilgiye sahip değildir. %29.8’ini oluşturan 401 öğrenci ise “Evet” yanıtını vermiştir.
EMO-Genç üyeliği:
“Elektrik Mühendisleri Odası öğrenci üyesi (EMO-Genç) misiniz?”sorusuna yanıt veren öğrencilerin 245’i EMO-Genç üyesidir. Bu rakam toplamın sadece %18.2’idir. Hayır yanıtı veren 1102 öğrenci vardır. %80.2’sini EMO-Genç üyesi olmayan öğrencilerin oluşturduğu anketin aslında geniş katılım gördüğünü söylemek yerinde olacaktır.
Bilgisayar Mühendisleri Odası çalışmalarını takip ediyor musunuz?:
300 öğrenci(%22.3) BMO çalışmalarını takip ettiğini, 434 öğrenci(%32.2) takip etmediğini belirtmiştir. Bunların yanında çalışmaları takip edip katılmak için vakti olmayan 508 öğrenci(%37.7) ve takip edip ilgisini çekmediğini belirten 105 öğrenci(%7.8) bulunmaktadır. Buradan ankete katılan öğrencilerin %70’in üzerinde bir kesimin BMO çalışmaları hakkında bilgi sahibi olduğunu söylenebilir.
Bilgisayar Mühendisleri Odası’nın kurulmasını nasıl değerlendiriyorsunuz?:
Toplamın içindeki 1201 öğrencinin görüşü odanın kurulmasının gerekli olduğu şeklindedir. Toplamın %89.2’sinin görüşü bu yönde gerçekleşmiştir. 38 kişi gerek olmadığı görüşündedir. Fikri olmayan 108 kişi ise toplamın %8’ini oluşturmaktadır.
Mezuniyet Sonrası Kaygıları:
Öğrencilerin geleceğe dönük kaygılarını ortaya çıkarmak amacıyla “Sizce mezun olduktan sonra sizi bekleyen en önemli sorunlar nelerdir?”sorusu yöneltilmiştir. Pek çok öğrenci bu soruda birden fazla seçenek işaretlemiştir. Genel eğilimler aşağıda açıklanmıştır:
-
“Vasıfsızlaştırma, mühendislik dışı işler yaptırılması”nı seçen ve en büyük grubu oluşturan 645 öğrenci toplamın %47.9’unu oluşturmaktadır.
-
“Bilgisayar mühendisliği eğitiminin yetersizliği”öğrencilerde mezuniyet sonrası beklenen ikinci büyük sorun olarak dikkat çekmektedir. Toplamın %47.1’ini oluşturan 634 öğrenci kendi durumu ile ilgili kaygılıdır.
-
“Düşük ücret”kaygısı, öğrenciler için ciddi bir sorun olarak öne çıkmıştır. 616 öğrenci bu yönde görüş belirtmiştir.
-
“Diplomanın değersiz olması”, “İmza yetkisinin olmaması”, “Projelerde mühendislik süreçlerinin uygulanmaması”ve “Fazla mesailer”, ikincil öneme sahip sorunlar olarak göze çarpmıştır.
-
Sorun olmadığını düşünen %3.6’lık bir kesim mevcuttur.
Grafik2 – Mezuniyet sonrası öğrencileri bekleyen sorunlar
Bilgisayar mühendisleri için proje denetimi ve imza yetkisi uygulamaya konulmalı mıdır?:
Ankete katılan öğrencilerin %86(1158 kişi)’sı imza yetkisi ve proje denetimi konusunda BMO’dan çalışma beklemektedir. Bunun yanında 54 kişi(%4) bu konuda bir adım atılmasını istememekle birlikte 135 kişi(%10) bu konuda bir fikir belirtmemiştir.
Oda Çalışmalarına Katılım İsteği:
“Bilgisayar Mühendisleri Odasının çalışmalarında yer almak ister misiniz?”sorusuna öğrencilerin %80.2’si (1088) “Evet”yanıtı vermiştir. BMO çalışmalarında yer almak istemeyen 259 öğrenci toplamın yaklaşık %20′ sidir.
Oda Çalışmalarına Katılım Koşulları:
“Meslek odası çalışmalarında yer almanız için ne tür şartlar sağlanmalıdır? Beklentileriniz nelerdir?”sorusuna 52 kişi hiçbir koşulda destek vermeyi düşünmediğini belirtmiştir. Birden fazla seçeneğin işaretlenebildiği ankette öne çıkan eğilimler aşağıda belirtilmiştir:
-
“Çalışmalar daha çok teknik konulara yoğunlaştırılmalıdır”diyen 762 öğrenci, toplamın %56.6’sı ile en büyük gruptur.
-
“Daha çok sanal ortamda çalışmalar yürütülmelidir”işaretleyen 561 öğrenci, %41.6 oranı ile en büyük ikinci grup olmuştur.
-
“Çalışmalar daha çok sosyal konulara yoğunlaştırılmalıdır”seçeneğini tercih eden 466 öğrenci, %34.6 ile en büyük üçüncü gruptur.
-
“Çalışmalara katılmak için üyelik şartı aranmamalıdır”düşüncesini 408 öğrenci (%30.3) paylaşmaktadır.
Grafik3 – Oda çalışmalarına katılma isteği ve beklentiler
Bilgisayar Mühendisleri Odası’nın hangi konularda çalışmalar yürütmesi gerektiğini düşünüyorsunuz?:
Ankete katılan öğrencilere bu soruda birden fazla seçeneğin işaretlenebilmesi olanağı tanınmıştır. Buna göre sonuçlar şu şekildedir:
-
Bilgisayar mühendislerinin meslek alanı ile ilgili konularda çalışmalar yürütülmesini isteyen 946 öğrenci(%70.2) bulunmaktadır.
-
Bilgisayar mühendislerinin ve bilişim çalışanlarının mesleki hakları ile ilgili çalışmalar yürütülmesini isteyen 958 öğrenci(%71.1) bulunmaktadır.
-
Bilişim alanındaki teknik/bilimsel gelişmeler ile ilgili çalışmalar yapılmasını isteyen 871 öğrenci(%64.7) bulunmaktadır.
-
Bilişim sektörünün gelişmesini ve ekonomik olarak büyümesine yönelik çalışmalar yürütülmesini isteyen 872 öğrenci(%64.7) bulunmaktadır.
-
Bilişim teknolojilerinin toplumsal/politik boyutu ile ilgili çalışmalar yürütülmesini isteyen 577 öğrenci(%42.8) bulunmaktadır.
-
Bunların yanında imza yetkisi, genç komisyonu, sosyal medya ve mesleğin itibarına yönelik çalışmaların yapılması istenmektedir.
Grafik4 – BMO’dan beklenen çalışmalar
Sonuç:
Geçtiğimiz yıl BMO Kurucu Kurulu tarafından yayımlanan öğrenci anketinin anahtar bulguları paylaşılmıştır. Örneklem büyüklüğünün kısıtlı olması, sürenin ve anket yaygınlığının kısıtlı olması, katılım üniversitelerin geneline tam yayılmamış olması gibi pek çok etkenin var olmasının sonucu olarak; anketin bölümlerin tamamını yeterince temsil etmediği ortadadır, ancak öğrencilerin eğitimleri ve meslekleri hakkındaki görüşleri hakkında fikir verebilecek olması açısından önemlidir. Öğrenci ve mezun tüm meslektaşlarımızın bu değerlendirmelerden yararlanabileceğini umuyoruz.