İnceleme Teknoloji

Bilişim Dünyasında 2013’ün Gelişmelerine Bir Bakış

mm
yazan BM Dergi

Tarihsel olarak bakıldığında Dünya’nın hızlı bir dönüşüm süreci içerisinde olduğunu söyleyebiliriz. Teknolojiyle birlikte değişen toplumsal alışkanlıklar, ekonomiyi ve uluslarası ilişkileri de derinden etkiliyor. 2013 böyle bir değişim sürecinin içerisinde, sıkça dönüp hatırlayacağımız bir yıl oldu. Özellikle Türkiye’de Gezi Direnişi’yle açığa çıkan toplumsal hareketlilik ve bunun siyasal-ekonomik alandaki yansılamarıyla, bir kırılma yaşandığını da söylemek mümkün.

20132013’e daha çok teknoloji perspektifinden bakarak, geçtiğimiz yılın bazı önemli olaylarını derledik.

Türkiye ve Dünyadan Rakamlarla 2013

  • Dünya’da İnternet Kullanıcı Sayısı 2.7 Milyar, Dünya Nüfusunun %39’u. [1]
  • Türkiye Avrupa’nın Bosna – Hersek’ten sonra en düşük bağlantı hızına sahip ülkesi. [1]
  • Türkiye’nin geniş bant internet abonesi sayısı 35 milyona, mobil abone sayısı 70 milyona ulaşmış durumda. Mobil abonelerin 50 milyon’u 3G kullanıyor. [2]
  • Facebook kullanıcılarının sayısı 1,5 milyarı, Twitter kullanıcılarının sayısı 500 milyonu aşmış durumda. Youtube’un aylık tekil ziyaret sayısı yaklaşık 1 milyar. [3]
  • Türkiye’de Facebook kullanıcısı sayısı 36 milyon, Twitter kullanıcı sayısı ise 12 milyon civarında [4] [5].
  • Türkiye Dünya Ekonomik Forumu tarafından yayınlanan Küresel Bilgi Teknolojileri 2013 raporuna göre, Ağ Hazırlık Endeksi’nde (The Networked Readiness Index) 45. sırada yer alıyor [6]. World Wide Web Vakfı’nın özgürlük ve erişim gibi kriterlerle oluşturduğu Web Index’te ise 58. sıradayız [7].

2013 Yılında Öne Çıkan Gelişmeler ve Olaylar

Gezi Direnişi

biber-gazı-twitter-506x315

27 Mayıs 2013 gecesi, sosyal medya üzerinden Taksim Gezi Parkı’na iş makinelerinin girdiği haberi paylaşıldı. O gece, bu haberin Türkiye tarihinde görülmemiş bir toplumsal tepkiyi tetikleyeceğini kimse bilmiyordu. Ana akım medyanın suskunluğuna karşı, sosyal medya üzerinden paylaşılan haber ve çağrılarla tüm Türkiye’de insanlar doğasına, yaşam alanlarına ve ülkesine sahip çıkmak için sokaklara döküldü.

NSA Skandalı

nsa

Türkiye’de Gezi Direnişi devam ederken, PRISM skandalı ortaya çıktı. Eski bir CIA  çalışanı ve son 4 senedir NSA’de görev yapan Edward Snowden’ın sızdırdığı belgelere göre Amerika Ulusal Güvenlik Bürosu (NSA), bazı devlet başkanları dahil olmak üzere tüm Dünya’nın veri trafiğini kayıt altına alıyordu. The Guardian ve Washington Post gazetelerinde yayınlanan belgelerle ABD’nin on milyonlarca insanın telefon kayıtlarını izlediğini,  Microsoft, Yahoo, Google, Facebook, PalTalk, AOL, Skype, YouTube ve Apple gibi 9 internet devinin sahip olduğu tüm postalara, yapılan sohbetlere ve kullanıcılar hakkında bilgilere ulaşım sağladığını öğrenmiş olduk.

Aaron Swartz (8 Kasım 1986 – 11 Ocak 2013) 

aaron_swartzA4-01

RSS internet besleme formatının yaratıcılarından, Reddit’in kurucularından, programcı, yazar, aktivist, bilgi özgürlüğü savaşçısı Aaron Swartz 26 yaşında, evinde intihar etti. 2009’da Amerikan federal mahkemelerine ait PACER veritabanında bulunan ve para karşılığı satılan yaklaşık 18 milyon belgeyi ve 2011’de JSTOR’dan 4 milyona yakın makaleyi bilgisayarına indirip halka açık hale getirmiş ve bundan dolayı bilgi korsanlığı ve yasadışı dosya indirme suçlarından dava açılmıştı. Ölümünden önce, 1 milyon dolar para ve 35 yıl hapis cezasına çarptırılması bekleniyordu.

Giyilebilir Teknolojiler

wearables

 Son yıllarda sayısı ve çeşitliliği artan giyilebilir teknolojik ürünler dünyasına Google’da uzun süredir beklenen Google Glass ile dahil oldu. Kullanıcıdan sesli ya da dokunmatik olarak komut alarak fotoğraf, video çekme, görüntülü görüşme, yer – yön tarifi verme gibi çeşitli özelliklere sahip Google Glass kimileri için yeni bir çağın habercisi kimileri için ise bir distopyanın başlangıcı.

Teknoloji Faciaları

System-Failure

Dünyanın en büyük ikinci borsası olan ve teknoloji şirketlerinin işlem gördüğü NASDAQ 22 Ağustos 2013, NASDAQ üç saat boyunca servis dışı kaldı. Normalde, aşırı yüklenme durumunda Securities Information Processor sisteminin işlemleri yavaşlatıp kendini yedekleyecek şekilde tasarlandığı ancak yazılımdaki bir hata sebebiyle hizmet dışı kaldığı belirtildi.

Bir başka tekno-felaket açıldığı gün, aşırı yoğunluktan dolayı işlemez hale gelen healtcare.gov sitesi oldu. Güvenlik konusunda da ciddi eleştiriler alan uygulamanın yeteri kadar test edilmediği iddia edildi.  Barack Obama’nın adıyla, Obamacare olarak anıla sosyal güvenlik programının teknik alt yapısı için $634,320,919 harcanmıştı.

Türkiye’de ise İş Bankası’nın bazı servisleri donanım kaynaklı bir arıza nedeniyle yaklaşık beş saat süreyle, hizmet veremedi.

Bitcoin’in Yükselişi

bitcoin-logo-3d

İlk olarak 2009 yılında tanıştığımız, merkezi olarak yönetilemeyen bir sanal para birimi Bitcoin’in kullanımı yayıldıkça hakkındaki tartışmalar da arttı. Para akışının takip edilememesi nedeniyle, kara para ve yasa dışı işlemlerde de kullanıldığı iddia edilen bitcoin’i yeni bir finansal düzenin habercisi olarak görenler de var. Şu an için bitcoin piyasasındaki toplam değer 9,760,469,400 dolar ve bir bitcoin 819,8 dolar.

3 Boyutlu Yazıcılar

3dprinting

Uzun süredir piyasada olan üç boyulu yazıcılar teknolojik gelişim ve ucuzlayan fiyatlarıyla daha fazla alanda kullanılmaya başlandı. Özellikle tıp alanında kemik ve organ üretimi için kullanılan üç boyutlu yazıcılar, mühendislikten sanata pek çok alanı etkilemeye aday.

Diğerleri

Mobil cihazlar, mobil uygulamalar, yakın alan iletişimi (NFC), akıllı cihazlar, biyometrik tanıma, robotlar, bulut bilişim, büyük veri, nesnelerin interneti, mahremiyet, telif hakları, kitle fonlama, siber güvenlik ve benzeri pek çok konu ve kavram bu yılın çok konuşulanları listesindeydi, önümüzdeki yıllarda da gündemi belirlemeye adaylar.

Türkiye için ise 2013’den 2014’e devreden gözetim, fişleme ve sansür tartışmaları oldu.

Füsun Nebil ve Serhat Ayan 2013 yılında teknoloji dünyasındaki önemli buldukları gelişmeleri bizlerle paylaştı.

serhat-ayan

Serhat Ayan

• Giyilebilir teknolojilerin pazarlanabilir hale gelmesi
• Tüm dünyada kişisel bilgilerin düzenli olarak takip edildiğinin kesinlik kazanması
• Türkiye’de sosyal medyanın önemli bir basın organı haline dönüşmesi
• Apple’ın parmak izi teknolojisini gündelik hayatın içine sokması ve HQNFC yerine geçecek iBeacon uygulamasını tasarlaması
• Fatih projesi

fusunnebil

Fusün Nebil

• Gezi Olayları çerçevesinde Sosyal medya kullanımının artması
• ICANN’nin 3 merkezden birisini İstanbul’da açma kararı
• SAP ve Mercedes’in global IT merkezlerini İstanbul’a taşıma kararları
• 18 temmuzda BTK’nın sayfasında yayınlanan tüm trafiğin dinleneceği kararı
• Elektronik tebligat – KEP ve e-Fatura uygulamalarındaki gelişmeler
• Devlet Denetleme Kurumu’nun yayınladığı kişisel verilerin kamu kurumları tarafından iyi korunamadığı raporu
• Eylül civarında yayınlanan ve Türkiye’de İnternetin pek iyi durumda olmadığını gösteren (Dünya sıralamasında 78.’yiz) raporlar
• 2014 yılına sarkan yeni İnternet Kanunu

Kaynaklar

[1] http://www.itu.int/en/ITU-D/Statistics/Documents/facts/ICTFactsFigures2013-e.pdf)

[2] http://www.btk.gov.tr/kutuphane_ve_veribankasi/pazar_verileri/ucaylik13_3.pdf

[3] http://www.webrazzi.com/2013/11/20/2013-yilinin-sosyal-medya-istatistikleri-infografik/

[4] http://www.slideshare.net/wearesocialsg/social-digital-mobile-around-the-world-january-2014

[5] http://www.webrazzi.com/2013/10/07/twitterin-internet-kullanicilari-arasinda-en-yaygin-oldugu-ulke-turkiye/

[6] http://www.weforum.org/issues/global-information-technology

[7] http://www.thewebindex.org/data/index/